Leestijd: 3 minuten
Minder dan twee maanden voor de verkiezingen wordt duidelijk hoe ingewikkeld de kabinetsformatie na 29 oktober dreigt te worden. Uit de nieuwste peiling van Maurice de Hond blijkt dat drie partijen de kopgroep vormen, met slechts vier zetels verschil. Maar de blokkades en uitgesloten samenwerkingen maken het bijna onmogelijk om tot een stabiele coalitie te komen.
Verschoven krachtsverhoudingen
In de peiling van deze week stijgen CDA en JA21 beide met twee zetels, terwijl FVD er één bijschrijft. Deze winst gaat ten koste van PVV (-2), GroenLinks/PvdA (-1), BBB (-1) en SGP (-1).
Daarmee schuift het CDA op naar de derde positie, op slechts vier zetels achterstand van koplopers GroenLinks/PvdA en PVV.
Bijzonder is de opmars van JA21, dat dankzij een sterk optreden in de media doorstijgt tot boven D66. De winst komt vooral van kiezers die overstapten van PVV en BBB. FVD profiteert van de lijsttrekkerswissel en trekt eveneens stemmen weg bij de PVV.
Potentiële kiezers
De peiling laat ook zien dat Nederlanders gemiddeld 2,2 partijen noemen die ze kans geven op hun stem. Als alle kiezers die het CDA ‘een optie’ vinden ook daadwerkelijk op de partij zouden stemmen, zou dat theoretisch 43 zetels opleveren. In de praktijk ligt dat lager, maar het onderstreept het groeipotentieel van de christendemocraten.
Opvallend is dat bij veel middelgrote partijen – zoals JA21 en D66 – de groep potentiële kiezers (gele balk) veel groter is dan hun huidige zetelaantal (blauwe balk). Alleen PVV en GroenLinks/PvdA lijken hun plafond grotendeels al bereikt te hebben.
Verdeeld electoraat
Kiezers werd gevraagd te kiezen tussen een rechtse of linkse coalitie.
42% kiest voor een rechts kabinet van CDA, VVD, JA21 en BBB.
37% geeft de voorkeur aan een links blok van CDA, GroenLinks/PvdA en D66.
21% wil geen van beide.
Bij de achterban van het CDA ligt de verdeling opmerkelijk gelijk: 54% ziet een rechtse samenwerking, 40% een linkse.
Coalitiepuzzel
De uitgesproken blokkades maken de puzzel nog ingewikkelder:
CDA en VVD hebben uitgesloten dat zij met de PVV regeren.
VVD ziet een coalitie met GroenLinks/PvdA niet zitten.
Dat levert lastige rekenpuzzels op:
Een linkse combinatie van CDA, GroenLinks/PvdA en D66 komt op 62 zetels. Daarvoor zijn minstens drie extra partijen nodig.
Een rechts blok van CDA, VVD, JA21 en BBB komt op 56 zetels. Zelfs met D66 erbij blijft dit steken op 66, ver weg van een meerderheid.
Een meerderheidscoalitie zonder de PVV lijkt daardoor nauwelijks haalbaar.
Vooruitblik
Tot 29 oktober kan er nog veel verschuiven, maar het electoraat is sterk gepolariseerd. Het CDA is de enige partij die zowel links als rechts kan groeien en daarmee een sleutelrol in de formatie kan opeisen.
Een extra complicatie is de opkomst: mocht die 5% lager uitvallen dan in 2021, en blijven vooral rechtse kiezers thuis, dan kan het verschil tussen links en rechts met zo’n zeven zetels oplopen.
De komende weken worden de cijfers en de formatiekansen verder bijgehouden, maar duidelijk is nu al: de verkiezingen van 2025 leiden vrijwel zeker tot de moeilijkste formatie ooit.
Nieuwe peiling: op weg naar de moeilijkste formatie ooit.
CDA nog slechts 4 zetels achter op de twee leiders (PVV en GrL/PvdA). JA21 nu 5e partij (11 zetels). FVD stijgt 1 naar 5. VVD blijft op 15 zetels.https://t.co/6WV1zVBNx4 pic.twitter.com/2z2ZcmL5sp— Maurice de Hond (@mauricedehond) September 6, 2025
