DEN HAAG — Tijdens het debat over de miljoenennota heeft de Tweede Kamer donderdagavond meerdere opvallende moties aangenomen. Twee daarvan springen eruit: de motie om Antifa als terroristische organisatie te bestempelen, en het voorstel voor een algeheel boerkaverbod in de openbare ruimte. Beide moties leiden tot veel discussie, mede omdat het demissionaire kabinet deze voorstellen had afgeraden. Of ze wettelijk houdbaar zijn en daadwerkelijk uitgevoerd zullen worden, is vooralsnog twijfelachtig.
Motie Antifa: “Een duidelijk politiek signaal”
De motie om Antifa als terroristische organisatie te verklaren werd ingediend door Forum voor Democratie (FVD), BBB en de PVV. Deze kreeg ook steun van VVD, SGP en JA21, waarmee een meerderheid in de Kamer ontstond. Belangrijk is dat demissionair premier Dick Schoof deze motie ontraden had. Volgens hem ligt het aanwijzen van organisaties als terroristisch primair bij de rechter. Desondanks noemde Schoof de aangenomen motie “een duidelijk politiek signaal van de Tweede Kamer.”
Antifa, wijd verspreid bekend als antifascistische actiegroep of brede beweging, wordt door voorstanders van de motie gezien als extremistisch vanwege het gebruik van geweld en vernieling bij protesten. Tegenstanders betogen dat hoewel er grensoverschrijdend gedrag is, er geen bewijs is dat deze beweging structureel aan terrorisme doet, in de zin van levensbedreiging of systematische ondermijning van de democratische rechtsorde.
Boerkaverbod: Eerste stap, geen garantie op uitvoering
Een tweede motie, voorgesteld door de VVD, streeft naar een boerkaverbod in de volledige openbare buitenruimte. Ook deze motie is aangenomen. Toch is het onduidelijk hoe en of dit voorstel geïmplementeerd gaat worden. De reden is dat zo’n verbod een wetswijziging vereist. Bovendien moet vanuit juridisch en Europees recht gekeken worden naar mogelijke conflicten met rechten zoals godsdienstvrijheid en privacy.
Het kabinet gaf aan geen principiële bezwaren te hebben tegen het voorstel, maar waarschuwt dat uitvoering tijd vraagt en dat het in een nieuw parlementaire samenstelling mogelijk anders zal liggen. Na de verkiezingen op 29 oktober kunnen verhoudingen in de Kamer en de prioriteiten van het kabinet wijzigen.
Praktische en juridische bezwaren
Er zijn verschillende juridische uitdagingen verbonden aan zowel het aanwijzen van Antifa als terroristische organisatie als het boerkaverbod:
Rechterlijke rol: Volgens de overheid en juridische deskundigen behoort het tot de taak van de rechter om een organisatie officieel als terroristisch te classificeren. Dit speelt vooral bij het geval van Antifa.
Internationaal recht: Verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) beschermen onder meer vrijheid van godsdienst en kledijkeuze. Een verbod op gezichtsbedekkende kleding kan onder bepaalde omstandigheden toegestaan zijn, maar het moet aan strenge voorwaarden voldoen.
Bewijsvoering voor terrorisme: Er moet aangetoond worden dat een organisatie meer doet dan incidenteel geweld of vernieling — bijvoorbeeld betrokkenheid bij levensbedreiging, structureel gebruik van geweld of bedreiging van de staatsstructuren.
Politieke strategie in aanloop naar verkiezingen
Analisten zien de moties ook als politieke statements. Veel partijen dienen moties in waarvan ze weten dat deze niet allemaal rechtstreeks kunnen worden uitgevoerd tijdens de demissionaire periode. Het doel is deels om richting kiezer duidelijk te maken wat de standpunten zijn.
De moties tonen een bredere trend van partijen die zich positioneren in de loopgraaf van het nieuwe politieke seizoen. Thema’s als immigratie, veiligheid, religie en identiteit staan centraal. Voor partijen als PVV, FVD en BBB zijn moties als deze manieren om te benadrukken dat zij inzet zouden willen tonen binnen deze dossiers.
Verantwoordelijkheid van het kabinet
Het kabinet moet volgens de grondwet Kamerbesluiten motiveren en eventueel uitvoeren, maar het heeft niet automatisch de verplichting om elke aangenomen motie uit te voeren. Bij moties die juridische gevolgen hebben of leiden tot zettingen op beleidsterreinen valt daarbij te denken aan:
het opstellen van wetsvoorstellen,
het uitvoeren van consequenties in beleid,
en het afwegen van internationale verplichtingen.
In het geval van de moties over Antifa en het boerkaverbod gaf demissionair premier Schoof tijdens de persconferentie aan dat er volgende week beraad zal plaatsvinden over wat mogelijk is. Er wordt benadrukt dat zorgvuldig moet worden gekeken naar wat juridisch en maatschappelijk haalbaar is.
Wat staat te gebeuren
De moties worden formeel doorgestuurd naar het Kabinet, dat onderzoekt wat de mogelijkheden zijn om de voorstellen uit te voeren.
De rechterlijke macht blijft cruciaal in de beoordeling van wat “terroristisch” mag worden genoemd in deze context.
Na de verkiezingen eind oktober is het aan een nieuw kabinet om te beslissen of een motie tot uitvoering overgaat of opnieuw onderwerp van debat wordt.
Conclusie
De moties over Antifa en het boerkaverbod vertegenwoordigen duidelijk een politieke verschuiving in de Tweede Kamer. Ze zijn symbolisch, maar stuiten op juridische grenzen en vereisen besluitvorming die ver buiten de Kamer plaatsvindt. Of ze daadwerkelijk leiden tot wetgeving of concrete maatregelen, hangt af van verschillende factoren zoals bewijs, internationale verdragsverplichtingen en de politieke samenstelling na de verkiezingen. De komende weken zullen bepalend zijn voor wat deze moties in praktische zin gaan betekenen.
