10 oktober 2025 – Redactie Nieuws Arena
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s van tien politieke partijen gepubliceerd. Daaruit blijkt hoe partijen hun plannen willen betalen — en wie dat in de portemonnee gaat merken. Sommige keuzes zijn opvallend, andere ronduit pijnlijk.
De VVD en het CDA willen het eigen risico in de zorg niet verlagen, maar juist verhogen naar 440 euro. Bij GroenLinks-PvdA draaien vooral ondernemers op voor de kosten: de partij wil de winstbelasting voor bedrijven verhogen. Niet alle plannen zijn echter even transparant. Zo blijft onduidelijk wat de zogenoemde ‘vrijheidsbijdrage’ van het CDA precies inhoudt, bedoeld om extra defensie-uitgaven te dekken.
Wie betaalt de rekening?
Tien partijen leverden hun verkiezingsprogramma’s in bij het CPB, dat vervolgens berekende wat de financiële gevolgen zijn. De grote vraag: waar komt het geld vandaan? En: wie gaat erop achteruit?
De VVD kiest voor forse bezuinigingen op sociale zekerheid, zorg en onderwijs. Samen met BBB en JA21 is de partij van plan om de overheidsuitgaven netto te verlagen. De meeste andere partijen laten die juist stijgen — vooral D66 en GroenLinks-PvdA willen flink investeren.
Tegelijkertijd voeren GroenLinks-PvdA, D66 en het CDA belastingverhogingen door. Vermogenden en bedrijven gaan meer bijdragen, net als grote energieverbruikers en vervuilers, waaronder boeren.
Pijnlijke keuzes
De doorrekeningen leggen enkele gevoelige maatregelen bloot. Zo willen VVD en CDA het eigen risico in de zorg verhogen, iets wat jarenlang politiek taboe was. Ook willen VVD, SGP, Volt en JA21 de AOW-leeftijd verder laten stijgen. Bij de VVD mag iemand pas in 2060 met pensioen op 70,5-jarige leeftijd, ruim een jaar later dan volgens de huidige regels.
Het CDA verhoogt de btw-tarieven licht: van 9 naar 9,09 procent en van 21 naar 21,21 procent in 2030. Daarnaast moeten leaserijders meer gaan betalen: de bijtelling stijgt van 22 naar 24 procent.
Armoede en ongelijkheid
Opmerkelijk is dat de armoede bij bijna alle partijen iets afneemt — behalve bij de VVD. Daar stijgt het armoedecijfer naar 3,5 procent in 2030, doordat de bijstandsuitkeringen twee jaar lang worden bevroren. Ook bij D66 gaan lagere inkomens erop achteruit door een verlaging van de bijstand en het verder afbouwen van de zorgtoeslag.
Lasten omhoog voor bijna iedereen
Bij vrijwel alle partijen, behalve JA21, nemen de lasten tussen 2027 en 2030 toe. Alleen de manier waarop verschilt: sommige partijen belasten loon en vermogen, anderen juist winst of energieverbruik.
De meeste partijen proberen te besparen op zorgkosten, omdat die de komende jaren fors blijven stijgen. Alleen GroenLinks-PvdA laat de zorguitgaven oplopen. De VVD en BBB willen daarnaast snijden in onderwijs, terwijl álle partijen minder geld uittrekken voor binnenlandse veiligheid — deels door de verwachting dat de asielinstroom zal afnemen.
Meer geld naar defensie
Over één punt lijken alle partijen het eens: defensie krijgt meer geld. Alle tien onderzochte partijen reserveren extra budget om te voldoen aan de NAVO-norm van 2 procent van het bbp. Alleen NSC en JA21 blijven iets achter bij dat doel.
GroenLinks-PvdA heeft vooralsnog alleen dekking tot 2030, terwijl de meeste andere partijen ook de periode tot 2035 hebben doorgerekend.
Niet alle partijen deden mee
Slechts tien partijen lieten hun programma’s doorrekenen. Grote partijen als de PVV en de SP deden dat niet. Zij hoeven daardoor geen lastige vragen te beantwoorden over de financiële gevolgen van hun plannen — maar missen ook de kans om hun beleid met cijfers te onderbouwen.
De partijen die wél meededen, kunnen nu schermen met een onderbouwde analyse van het CPB. Daarmee is het financiële speelveld richting de verkiezingen een stuk duidelijker geworden.
