Wat een routinebezoek aan de apotheek had moeten zijn, eindigde voor de 64-jarige Daatje Minnema uit Rotterdam in een ziekenhuisbed. Door een tekort aan haar vaste medicijn kreeg ze een vervangend middel voorgeschreven – met desastreuze gevolgen. “Mijn gezicht en armen zwollen helemaal op. Ik herkende mezelf niet meer.”
Medicijntekorten raken steeds meer patiënten
Voor Daatje, die al jaren leeft met COPD – een chronische longziekte die het ademen bemoeilijkt – zijn medicijnen onmisbaar. Elke drie maanden gaat ze met een winkelwagentje vol doosjes en inhalers naar de apotheek. “Mensen grappen weleens: ‘Was het in de aanbieding?’ Maar dit is niet iets om te lachen. Ik slik al die medicijnen omdat ik anders simpelweg niet kan ademen.”
Door haar longziekte raakt ze snel uitgeput. “Als ik naar het winkelcentrum loop, moet ik vier keer stoppen om op mijn rollator uit te rusten. Het voelt alsof je met een wasknijper op je neus en een natte doek in je mond probeert te lopen met zware tassen.”
Plotseling geen vertrouwd middel meer
Vorig jaar kreeg Daatje slecht nieuws aan de balie: haar vaste merk prednison, een ontstekingsremmer die helpt bij benauwdheid, was niet meer leverbaar. “Ik voelde meteen de stress opkomen. Zonder dat medicijn loop ik vast. En dat gebeurde ook: ik werd benauwder en steeds vermoeider.”
Haar situatie staat niet op zichzelf. Door wereldwijde productieproblemen, afhankelijkheid van fabrieken in Azië en logistieke verstoringen kampen Nederlandse apotheken met een groeiend medicijntekort. “We zijn te afhankelijk geworden van productie buiten Europa,” legt ziekenhuisapotheker Nicole Hunfeld uit. Zij is voorzitter van de landelijke commissie Acute Tekorten Geneesmiddelen. “Als er ergens in de keten iets misgaat, heeft dat direct gevolgen voor patiënten.”
Nederland heeft bovendien een kwetsbare positie in de medicijnmarkt, zegt Hunfeld. “We betalen minder voor medicijnen dan veel andere landen. Dat houdt de zorgpremie laag, maar zorgt er ook voor dat we bij schaarste niet vooraan in de rij staan.”
Apothekers onder hoge druk
Voor apothekers betekent het tekort dagelijkse stress. “Als een middel niet leverbaar is, moeten we direct zoeken naar een alternatief dat medisch verantwoord is,” zegt Hunfeld. “Dat kost tijd, zeker als iemand allergieën heeft of gevoelig is voor bepaalde hulpstoffen.”
Volgens berekeningen zou elke apotheek in Nederland één extra fulltime medewerker nodig hebben om de tekorten goed te kunnen managen. “Maar daar is geen vergoeding voor,” aldus Hunfeld. Ondertussen lopen de spanningen aan de balie op. “Patiënten reageren soms boos of verdrietig. Ze voelen zich in de steek gelaten, terwijl de apotheker ook machteloos is.”
Zorgverzekeraars: ‘Wereldwijde problemen’
Zorgverzekeraars Nederland erkent dat de tekorten een groot probleem vormen, maar stelt dat de oorzaak vooral ligt in internationale productieproblemen. “Ook landen met hogere medicijnprijzen hebben hiermee te maken,” zegt een woordvoerder. “Productieketens in China en India zijn kwetsbaar, en geopolitieke spanningen of transportblokkades kunnen snel leiden tot tekorten.”
Volgens de organisatie wordt er wel gewerkt aan oplossingen. “We hebben een informatiepunt opgezet om tekorten sneller te signaleren. Alleen in samenwerking met leveranciers, apothekers en artsen kunnen we dit probleem aanpakken.”
Ziekenhuisopname na medicijnwissel
Toen Daatje een vervangend merk prednison kreeg, leek dat in eerste instantie de enige oplossing. Maar binnen enkele dagen ging het mis. “Mijn gezicht begon op te zwellen, mijn armen ook. Ik leek wel een teletubbie,” vertelt ze. “Ik had een heftige allergische reactie op een hulpstof in dat nieuwe medicijn.”
Ze werd met spoed opgenomen in het ziekenhuis. Vanuit haar bed belde ze zelf fabrikanten in binnen- en buitenland om te achterhalen wat er was gebeurd. “Toen hoorde ik dat mijn vertrouwde medicijn helemaal niet meer gemaakt wordt. Dat was schrikken. Het voelde alsof mijn gezondheid afhing van beslissingen die ver weg worden genomen.”
Nieuwe balans gevonden
Na overleg met haar longarts en apotheker gebruikt Daatje nu een ander middel dat wel goed werkt en geen allergische reactie veroorzaakt. Ze draagt voortaan een speciaal paspoort met haar allergieën, zodat ze altijd de juiste medicatie krijgt.
“Het leven zit nu weer in een leukere fase,” zegt ze opgelucht. “Ik kan weer met mijn vrouw boodschappen doen, mijn huis schoonmaken en buiten een praatje maken. Maar ik blijf bang voor het moment dat een ander medicijn ineens niet meer beschikbaar is. Dat mag nooit gewoon worden.”
