Door de politieke redactie – 20 oktober 2025
Veel nieuwe inzichten leverde het tweede RTL-verkiezingsdebat niet op. De lijsttrekkers die zondagavond tegenover elkaar stonden, hebben immers al vaak over dezelfde thema’s gesproken. Toch werd het debat, dat overwegend rustig en beleefd verliep, op momenten scherp — vooral in de uitwisseling tussen Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Rob Jetten (D66).
Wilders afwezig, Dijk neemt zijn plaats in
Opvallend was opnieuw de afwezigheid van PVV-leider Geert Wilders. Hoewel hij was uitgenodigd, besloot hij af te zeggen. In zijn plaats schoof Jimmy Dijk (SP) aan, naast Henri Bontenbal (CDA), Dilan Yeşilgöz (VVD), Joost Eerdmans (JA21), Timmermans en Jetten. De selectie van deelnemers was, net als bij eerdere debatten, gebaseerd op de peilingen.
Rustig debat met hier en daar een compliment
Het debat verliep over het algemeen vriendelijk. Natuurlijk waren er meningsverschillen over onderwerpen als asiel en migratie, wonen en zorg, maar opvallend vaak vonden de lijsttrekkers elkaar in de grote lijnen.
Een voorbeeld was het onderwerp arbeidsmigratie: alle aanwezige partijen vonden dat Nederland te afhankelijk is geworden van goedkope buitenlandse arbeidskrachten. “Ik heb lang gedacht dat de markt het wel zou oplossen,” gaf Yeşilgöz toe. “Maar dat is niet gebeurd.” Ze wees op slechte leef- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten en sprak zelfs haar waardering uit voor SP-leider Dijk, die volgens haar “terecht opkomt voor mensen die nu worden uitgebuit.”
Asiel: verschillen kleiner dan ze lijken
Ook bij het thema asiel en migratie bleken de onderlinge verschillen minder groot dan vaak wordt gesuggereerd. Vrijwel alle partijen willen dat het aantal asielzoekers daalt en dat kansloze aanvragen sneller worden afgehandeld.
Yeşilgöz prees CDA-leider Bontenbal voor zijn pleidooi voor een strengere aanpak, maar wees hem erop dat het CDA in de Tweede Kamer asielwetten van het kabinet niet steunde. Bontenbal verdedigde zich door te stellen dat zijn partij tegen het strafbaar stellen van illegaliteit is, omdat dat in de praktijk nauwelijks uitvoerbaar is.
JA21-leider Eerdmans verzette zich tegen de spreidingswet, die gemeenten verplicht opvangplekken te realiseren. “Eerst het aantal asielzoekers omlaag, daarna pas verdelen.” Bontenbal reageerde nuchter: “De mensen die hier al zijn, kun je niet wegtoveren.”
Nieuwe wrijving over zorg en basispakket
De felste woorden van de avond vielen tijdens de discussie over de zorg. Daarbij ging het om het plan van verschillende partijen om het basispakket te “bevriezen” — dus geen nieuwe medicijnen of behandelingen meer toe te voegen.
Volgens cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) kiezen onder meer VVD, D66, SGP, CU, Volt en JA21 voor deze optie, waarmee op termijn miljarden euro’s worden bespaard. Maar patiëntenorganisaties waarschuwen dat dit slecht nieuws is voor mensen met ernstige ziektes, zoals kanker of alzheimer.
Timmermans greep dat punt aan om Jetten aan te vallen: “Zieke mensen worden bij D66 niet geholpen als er nieuwe medicijnen zijn,” zei hij. Jetten reageerde verontwaardigd en ontkende. “Dat is gewoon niet waar. Als er goede nieuwe medicijnen zijn, voegen we die toe.”
Daarop ging Timmermans nog een stap verder: “De heer Jetten staat hier te jokken.”
Jetten, zichtbaar geërgerd: “Dit is pure angstzaaierij. Dat doet Wilders al iedere dag.”
De weg van Wilders
Het was niet de enige keer dat de naam van Geert Wilders viel. Eerder in het debat vergeleek Jetten de GroenLinks-PvdA-leider ook al met de PVV-voorman, toen het ging over het eigen risico in de zorg.
GroenLinks-PvdA wil het eigen risico halveren, een voorstel dat eerder ook door de PVV werd geopperd. D66 houdt het bedrag op 385 euro. “Waarom gaat u door op de weg van Wilders?” sneerde Jetten. Timmermans wees de vergelijking resoluut van de hand en stelde dat zijn voorstel juist bedoeld is om te voorkomen dat mensen zorg mijden vanwege hoge kosten.
Weinig nieuws, wel contrasten
Hoewel het debat weinig verrassingen opleverde, liet het wel zien hoe de lijnen in de campagne lopen: Timmermans profileert zich als sociaal en beschermend, Jetten als rationeel en hervormingsgezind, en Yeşilgöz als streng maar zelfkritisch.
