DEN HAAG – Waar fusiepartij GroenLinks-PvdA dit jaar miljoenen euro’s binnenhaalde voor de verkiezingscampagne, moest de PVV van Geert Wilders het doen met één enkele donatie van slechts 1.000 euro. Zelfs dat bedrag mag de partij niet houden: het ministerie van Binnenlandse Zaken vordert het geld terug, omdat het afkomstig is van een anonieme gever.
Dat blijkt uit het jaarlijkse overzicht van politieke donaties dat het ministerie donderdag publiceerde, kort voor de verkiezingen.
Anonieme gift mag niet
De gift aan de PVV kwam via de stichting Vrienden van de PVV, en stond op naam van iemand met de initialen M. Vinogradovs. Omdat adres en woonplaats ontbraken, wordt de donatie als anoniem beschouwd.
Volgens de wet mag een partij geen anonieme gift van meer dan 250 euro aannemen. Het bedrag van 1.000 euro wordt daarom overgemaakt naar de rekening van de staat.
Het was bovendien de enige donatie die de PVV het afgelopen jaar ontving.
Miljoenen voor GroenLinks-PvdA
De verschillen met andere partijen zijn groot. De fusiepartij GroenLinks-PvdA kreeg in totaal ruim 3,2 miljoen euro aan donaties binnen.
Het grootste deel daarvan kwam voor rekening van GroenLinks, dat 2,2 miljoen euro ontving. De PvdA haalde bijna 1 miljoen euro op.
Op de tweede plek staat de SP, met 1,5 miljoen euro, gevolgd door D66, dat 1,2 miljoen euro ontving.
Volgens politieke deskundigen weerspiegelt het donatieoverzicht de grote verschillen in fondsenwerving tussen partijen. “Linkse partijen zoals GL-PvdA en SP zijn sterk afhankelijk van bijdragen van leden en politici,” zegt een politiek analist. “De PVV heeft nauwelijks leden en dus weinig structurele inkomsten.”
Donaties van eigen politici
Bij de meeste partijen komt een aanzienlijk deel van de donaties van de eigen volksvertegenwoordigers. Kamerleden, wethouders en Europarlementariërs dragen een deel van hun salaris af aan de partij.
Bij de SP is dat zelfs verplicht: politici staan daar een groot deel van hun inkomen af aan de partijorganisatie.
Ook GroenLinks en D66 ontvangen substantiële bijdragen van hun gekozen vertegenwoordigers. Zulke interne donaties vormen een belangrijk deel van hun verkiezingsbudget.
Grote gevers uit het bedrijfsleven
Niet alleen partijleden, ook vermogende ondernemers dragen bij aan de campagnekas.
Volgens het ministerie ontvingen vijf partijen dit jaar ten minste één keer de maximale toegestane donatie van 100.000 euro: de VVD, D66, Forum voor Democratie (FvD), Volt en JA21.
De VVD kreeg onder meer 100.000 euro van vastgoedmiljonair Chris Thunnessen, en nog eens een ton van IT-ondernemer Ernst Nijkerk. Thunnessen doneerde daarnaast ook 100.000 euro aan JA21.
De bekende IT-miljonair Steven Schuurman, oprichter van softwarebedrijf Elastic, schonk via zijn Dreamery Foundation 100.000 euro aan D66, 100.000 euro aan Volt en in totaal 40.000 euro aan GroenLinks en de PvdA. D66 ontving bovendien nog een ton van de Haarlemse holding Persimmons BV.
De partij Forum voor Democratie (FvD) kreeg eveneens 100.000 euro, afkomstig van de stichting Dona, gelieerd aan projectontwikkelaar Peter Poot, die al langer financiële banden heeft met de partij.
Strenge regels rond giften
Alle politieke partijen zijn verplicht om donaties van meer dan 4.500 euro openbaar te maken. Giften boven de 100.000 euro zijn niet toegestaan. Anonieme donaties boven de 250 euro moeten worden teruggestort aan de staat, zoals in het geval van de PVV.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken houdt toezicht op deze regels. De rapportage over 2025 laat zien dat de meeste partijen zich eraan hebben gehouden, al blijven sommige giften onderwerp van controle.
PVV zonder leden en zonder donateurs
De PVV kent al jaren een uitzonderingspositie in het Nederlandse partijlandschap. De partij van Geert Wilders heeft geen ledenorganisatie, en alle bestuursfuncties worden door hemzelf ingevuld. Daardoor ontbreekt een vaste inkomstenstroom uit contributies of partijafdelingen.
“Het is niet verrassend dat de PVV nauwelijks donaties ontvangt,” zegt een politicoloog. “Zonder leden en met beperkte fondsenwerving is de partij sterk afhankelijk van haar subsidie uit Den Haag.”
Ter vergelijking: partijen met een ledenstructuur ontvangen niet alleen giften, maar ook inkomsten uit contributies, partijbijeenkomsten en merchandise.
Grote verschillen richting de verkiezingen
De financiële kloof tussen partijen is groot aan de vooravond van de verkiezingen. Waar GroenLinks-PvdA met een goed gevulde kas de campagne ingaat, moet de PVV het doen met minimale middelen.
Toch wijst de partij van Wilders er vaker op dat zij “het met minder geld en meer overtuiging” doen. “Wij krijgen geen steun van miljonairs of lobbyclubs, maar van gewone Nederlanders,” aldus Wilders eerder in een reactie op soortgelijke cijfers.
De verkiezingen voor de Tweede Kamer vinden later dit jaar plaats. De nieuwe donatiecijfers geven een eerste beeld van hoe ongelijk de financiële verhoudingen tussen partijen in Nederland zijn — en hoe dat de campagne zal kleuren.
