Amsterdam – Van privé-eilanden tot ondergrondse schuilkelders: een groeiend aantal techmiljardairs lijkt zich voor te bereiden op een mogelijke apocalyps. Volgens bronnen in de Verenigde Staten investeren zij miljoenen in zogenoemde “doomsday-projecten” om te kunnen overleven als de wereld in chaos vervalt. De vraag is: weten zij iets wat wij niet weten?
Zuckerberg bouwt geheim ondergronds dorp
De plannen van Mark Zuckerberg, oprichter van Facebook, kwamen onlangs aan het licht toen nieuwsgierige onderzoekers bouwaanvragen ontdekten voor een megaproject op het Hawaiiaanse eiland Kauai. Het landgoed, dat de naam Koolau Ranch draagt, beslaat ruim 500 hectare en kost naar schatting 250 miljoen dollar.
Volgens tijdschrift Wired bestaat het project uit een reeks luxueuze villa’s, boomhutten en een ondergrondse bunker met een eigen energie- en voedselvoorziening. Bouwers moesten geheimhoudingscontracten tekenen; medewerkers die foto’s op sociale media deelden, zouden direct zijn ontslagen.
Zuckerberg zelf doet de geruchten af als overdreven. Toen hij vorig jaar naar de bunker werd gevraagd, sprak hij van “een kleine kelder”. Toch zien velen Koolau Ranch als bewijs dat de elite zich voorbereidt op het einde der tijden.
Rijke elite zoekt toevluchtsoorden
Zuckerberg is niet de enige die zich indekt. Volgens de BBC kopen steeds meer techondernemers wereldwijd stukken grond op die geschikt zijn om om te bouwen tot schuilplaatsen. De medeoprichter van LinkedIn, Reid Hoffman, sprak eerder over een “apocalypsverzekering”. Ongeveer de helft van de superrijken zou zo’n plan hebben, waarbij vooral Nieuw-Zeeland populair is als toevluchtsoord.
Ook Peter Thiel, oprichter van PayPal, kocht er recent een groot stuk land om een luxe lodge te bouwen die bestand zou zijn tegen rampen. Lokale bewoners protesteren echter tegen het project vanwege “vervuiling van het uitzicht”.
Angst voor AI en wereldrampen
De motieven voor deze projecten lopen uiteen. Volgens complotdenkers willen miljardairs ontsnappen aan een wereld die dreigt te vergaan door oorlog, pandemieën of kunstmatige intelligentie (AI). Zo zou de ontwikkeling van “artificial general intelligence” (AGI) – een AI-systeem dat slimmer is dan mensen – aanleiding zijn voor het massaal bouwen van bunkers.
De medeoprichter van OpenAI, Ilya Sutskever, zou tijdens een vergadering hebben voorgesteld om een ondergrondse schuilplaats te bouwen voor de topwetenschappers van het bedrijf. “We gaan absoluut een bunker bouwen vóórdat we AGI vrijgeven,” zou hij hebben gezegd.
Wetenschappers: ‘Puur marketing’
Experts plaatsen echter grote vraagtekens bij deze doemscenario’s. Volgens professor Wendy Hall, computerwetenschapper aan de Universiteit van Southampton, is de angst voor zelfdenkende AI zwaar overdreven.
„AI is uitstekend in het analyseren van gegevens, maar het voelt en begrijpt niets,” zegt ze. „De verhalen van grote techondernemers zijn vaak bedoeld om geld en aandacht te trekken, niet om mensen te waarschuwen voor een werkelijk gevaar.”
De psychologie van de prepper
Volgens sociaal-psycholoog Bastiaan Rutjens van de Universiteit van Amsterdam is de fascinatie voor rampscenario’s niet nieuw. „Preppers – mensen die zich voorbereiden op het einde van de wereld – scoren hoog op paranoia en cynisme,” zegt hij. „Ze geloven vaker in complotten en hebben vaak uitgesproken politieke overtuigingen, zowel links als rechts.”
Rutjens benadrukt dat het verschil tussen gewone preppers en miljardairs vooral in middelen ligt. “Rijke techondernemers hebben de kennis en de middelen om hun angst in extreem dure projecten te gieten.”
Musk kiest andere koers
Elon Musk pakt het anders aan. In plaats van een bunker te bouwen, wil de Tesla-topman de mensheid naar Mars brengen via zijn ruimtebedrijf SpaceX. Volgens Musk zal technologische vooruitgang juist leiden tot een “tijdperk van universeel hoog inkomen”.
„Iedereen krijgt toegang tot de beste medische zorg, voeding en vervoer,” zei hij eerder.
Einde of illusie?
Of de schuilplaatsen van de superrijken nu voortkomen uit angst, strategie of ego, feit is dat steeds meer techmiljardairs investeren in zelfvoorzienende toevluchtsoorden. Voor complotdenkers is dat reden tot zorg, maar voor wetenschappers vooral een teken van menselijk overlevingsdrang – vermengd met een flinke dosis grootheidswaan.
