In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober dreigt zich een ware politieke thriller af te spelen. De nieuwste zetelpeilingen tonen dat de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders, het progressieve blok GroenLinks–PvdA onder leiding van Frans Timmermans en de sociaal-liberale partij D66 het elk andere partij in het land naar de kroon steken. Gelijktijdig maakt de Christen‑Democratisch Appèl (CDA) onder leiding van Henri Bontenbal een opvallende opmars, waardoor de traditionele machtsverhoudingen op gespannen voet komen te staan.
Nek aan nek aan kop
Volgens recente peilingen staat de PVV nog altijd bovenaan, maar het verschil met GroenLinks–PvdA en D66 is minimaal. In de peiling van Ipsos I&O – uitgevoerd kort voor de verkiezingen – scoort de PVV circa 31 zetels. GroenLinks–PvdA komt in dezelfde peiling uit op ongeveer 23 zetels, terwijl D66 onverwacht opklimt tot rond de 22 zetels. Deze cijfers geven indicatief aan dat de voorsprong van Wilders’ partij niet meer vanzelfsprekend is en dat de linkerzijde én sociaal-liberale midden stevig terrein winnen.
CDA breekt door
De grootste verrassing in de peilingen is echter de opkomst van het CDA. Waar de christendemocraten in de vorige verkiezingen nog op een dieptepunt stonden, tonen de meest recente cijfers een stijging naar een virtuele 20 à 25 zetels, waarmee het CDA zich mengt in de strijd om de bovenste regionen. De partij lijkt daarmee serieus in beeld te komen als mogelijk sleutelspeler bij de coalitievorming na de verkiezingen. Analisten wijzen erop dat Bontenbal de partij profileert als stabiliteitsfactor na een periode van politieke onrust.
VVD onder druk
Tegelijkertijd staat de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) onder leiding van Dilan Yeşilgöz onder grote druk. In meerdere peilingen boekt de partij nauwelijks groei of zakt juist verder weg, wat aanleiding is voor interne vragen over de koers. De achterban uit de peilingen blijkt huiverig over samenwerking met andere – vooral linkse – partijen en verminderd vertrouwen in het leiderschap.
Thema’s en onzekerheid blijven hoog
Ondanks de spanningen aan de top blijft een groot deel van de kiezers nog steeds “zwevend”. Volgens de Peilingwijzer is circa 50 % van de stemgerechtigden nog niet definitief besloten; zij houden zich nog alle opties open. Thema’s zoals woningnood, immigratie, klimaat en de kosten van zeg maar alles vormen de rode draad in de campagnes. De combinatie van kleine marges in de peilingen en veel twijfelaars maakt het vooruitzicht op een onzeker verkiezingsresultaat groot.
Coalitiekansen en politiek landschap
De fragmentatie in de Tweede Kamer blijft hoog. Geen enkele partij lijkt in staat om op eigen kracht naar een meerderheid van 76 zetels op te lopen, waardoor coalitievorming vrijwel onvermijdelijk is. De opkomst van het CDA en de versteviging van GroenLinks–PvdA en D66 betekenen dat mogelijk geopolitieke blokken veranderen ten opzichte van eerdere verkiezingen. Analisten waarschuwen dat een “traditionele” links- of rechtscoalitie steeds onwaarschijnlijker wordt; combinaties met meerdere kleinere partijen of een bredere middencoalitie worden realistischer.
Terwijl de stembureaus op 29 oktober hun deuren openen, blijft de vraag: wie blokkeert wie, en wie weet de machtsbruggen te slaan in het vervolg van Nederland?
