Amsterdam – Een fel conflict is ontstaan tussen burgemeester Femke Halsema en de Amsterdamse ombudsman Munish Ramlal. Aanleiding is een kritisch rapport over het functioneren van Bureau Integriteit, de afdeling die misstanden binnen de gemeentelijke organisatie moet aanpakken. Het onderzoek, dat al bijna klaar was, is onverwacht teruggetrokken en nooit gepubliceerd. Volgens betrokkenen is op het stadhuis sprake van een “wespennest” en een “verhit gevecht” over het rapport.
Bureau Integriteit onder vuur
Het niet-gepubliceerde rapport, getiteld Melden met vertrouwen, concludeert dat Bureau Integriteit zijn taak niet goed vervult. Volgens de ombudsman worden meldingen over sociale integriteit – zoals pesten, discriminatie en ongewenst gedrag – slecht behandeld. Medewerkers die zich uitspreken, zouden zich niet gehoord maar juist verhoord voelen. Sommige melders stellen zelfs dat het bureau wordt gebruikt als drukmiddel tegen kritische ambtenaren.
De bevindingen zijn pijnlijk voor Halsema, die als burgemeester eindverantwoordelijk is voor de ambtelijke organisatie. Het bureau speelt een sleutelrol bij het oplossen van structurele problemen binnen de gemeente, waar al langer sprake is van een angstcultuur en hoog ziekteverzuim. Bijna één op de tien van de ruim 22.000 ambtenaren zit momenteel ziek thuis.
Escalatie achter gesloten deuren
De ombudsman begon zijn onderzoek in 2023 na een reeks klachten en signalen van gemeentemedewerkers. In totaal sprak hij met 82 betrokkenen. Het rapport was eind september gereed en voorzien van zijn ondertekende voorwoord. Toch besloot Ramlal enkele dagen voor publicatie het document in te trekken, officieel omdat het “nog niet klaar” zou zijn.
Volgens ingewijden gebeurde dat na een fel gesprek op 18 september tussen Halsema, de ombudsman en de interim-gemeentesecretaris. De burgemeester zou het rapport hebben bestempeld als “onwetenschappelijk” en van “slechte kwaliteit”. Kort daarna bracht Halsema haar zorgen ook onder de aandacht van het presidium van de gemeenteraad, waar zij normaal gesproken zelden bij de vergaderingen aanwezig is.
Patstelling tussen burgemeester en ombudsman
Op 24 september trok Ramlal zijn rapport formeel in, enkele dagen voor de geplande publicatie. Toch liet hij weten aan een aangepaste versie te werken. Sindsdien is sprake van een patstelling: de burgemeester blijft bij haar kritiek op de onderzoeksmethode, terwijl de ombudsman vasthoudt aan zijn conclusies. Meerdere bronnen binnen het stadhuis spreken van druk op de ombudsman en stellen dat de ruimte voor onafhankelijke tegenmacht in de stad “zorgwekkend klein” wordt.
Vertraging en tegenwerking
De spanning liep verder op toen een brief van de ombudsman aan de gemeenteraad – bedoeld om de vertraging toe te lichten – enkele dagen werd tegengehouden door de griffie. In die brief schreef Ramlal dat hij meer tijd nodig had, maar liet hij ook doorschemeren dat er “ernstige signalen” binnen Bureau Integriteit bestaan. Uiteindelijk werd de brief pas na interne discussies doorgestuurd, en volgens bronnen is de ombudsman zelfs gevraagd om bepaalde passages te schrappen of te herschrijven.
Het presidium verklaarde later dat de brief moest worden omgezet in een “procesbrief” en noemt de inhoud van de gesprekken vertrouwelijk.
Gemeente: ‘Zorgen over kwaliteit onderzoek’
Een woordvoerder van Halsema bevestigt dat de burgemeester tijdens het gesprek van 18 september zorgen uitte over “de kwaliteit van het onderzoek”. Volgens haar ging het onder meer om “onduidelijkheid over de methodologie, het ontbreken van protocollen en het onvoldoende toepassen van hoor en wederhoor”.
De woordvoerder benadrukt dat Halsema “de zelfstandige rol van de ombudsman respecteert” en ontkent dat zij de publicatie van het rapport heeft tegengehouden. “De gemeente Amsterdam heeft een onafhankelijke ombudsman hard nodig,” zegt zij. “De burgemeester is zich bewust van het belang daarvan en geeft geen aanwijzingen aan de ombudsman.”
Volgens de gemeente was het de ombudsman zelf die besloot zijn rapport aan te passen. Over de nieuwe versie ontstond echter opnieuw discussie, omdat deze “nieuwe vragen opriep en eerdere bezwaren niet wegnam”. De gemeente wacht nog steeds op de definitieve rapportage.
Onrust binnen de organisatie
Binnen de ondernemingsraad van de gemeente groeit ondertussen de onvrede over de aanhoudende vertraging. In een brief van 3 oktober aan Halsema waarschuwt de OR dat het uitstel “het wantrouwen van medewerkers richting het bestuur” verder vergroot. Tijdens een overleg twee weken later bevestigde de interim-gemeentesecretaris dat het rapport nog “in concept” zou zijn, zonder aanbevelingen – terwijl eerdere versies die juist wél bevatten.
Tot overmaat van ramp kreeg een OR-lid dat de brief mede had ondertekend kort daarna te horen dat hij onderwerp is van een onderzoek door Bureau Integriteit. Waarom, is niet duidelijk.
Toekomst van het rapport onzeker
Ombudsman Ramlal werkt momenteel aan een nieuw document over Bureau Integriteit, maar het is onduidelijk of de oorspronkelijke conclusies daarin behouden blijven. Voorlopig lijkt het vertrouwen tussen burgemeester en ombudsman zwaar beschadigd – en blijft de vraag hangen of er binnen het Amsterdamse stadhuis nog ruimte is voor een werkelijk onafhankelijke tegenmacht.
