Het aantal mensen dat ziek wordt door het gebruik van afslankmedicatie zoals Ozempic en Saxenda is het afgelopen jaar meer dan verdubbeld. Steeds vaker nemen gebruikers deze middelen zonder begeleiding van een arts, met in sommige gevallen ernstige gevolgen. Dat blijkt uit cijfers van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) in Utrecht, die door het AD werden opgevraagd.
Aantal meldingen verdubbeld
Tot eind oktober 2025 registreerde het NVIC al 105 meldingen van vergiftigingen door afslankmedicatie. In dezelfde periode vorig jaar lag dat aantal nog op 55. Over heel 2024 kwam het totaal uit op 75 meldingen – een stijging van bijna 100 procent binnen één jaar.
De meeste gevallen betreffen zogenoemd misbruik: mensen die de medicijnen zonder medische begeleiding gebruiken, vaak gekocht via internet of ‘via via’. De gevolgen lopen uiteen van hevige misselijkheid en braken tot ernstige maag- en darmproblemen.
„En dat zijn alleen de meldingen die wij wél krijgen,” zegt Dylan de Lange, intensivist-toxicoloog en hoofd van het NVIC. „Artsen hoeven vergiftigingen niet te melden. Wij horen alleen de gevallen waar medisch specialisten advies over inwinnen. Het werkelijke aantal ligt dus waarschijnlijk een stuk hoger.”
Uitgedroogd op de spoedeisende hulp
Veel patiënten kampen met uitdroging, vertelt De Lange. „Klachten als misselijkheid lijken onschuldig, maar sommige mensen verliezen zóveel vocht dat ze op de spoedeisende hulp belanden. Wie extreem veel gebruikt, kan een ‘stilstaande maag’ ontwikkelen – een aandoening waarbij voedsel niet meer goed door het spijsverteringskanaal beweegt.”
Naast uitdroging ziet het NVIC steeds vaker ernstige complicaties als leverontsteking, acuut nierfalen, spierafbraak (rhabdomyolyse) en zelfs ontstekingen van de oogvaten, die tot blindheid kunnen leiden.
Groeiende populariteit en risico’s
De afslankmiddelen, oorspronkelijk bedoeld voor diabetespatiënten, worden inmiddels massaal gebruikt voor gewichtsverlies. Cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen tonen dat deze middelen in het tweede kwartaal van 2025 334.000 keer zijn voorgeschreven – twee keer zoveel als in 2023.
Maar steeds meer gebruikers slaan het medisch traject over. „Patiënten bestellen het online of krijgen het via sociale media, zonder te weten hoe het werkt,” zegt huisarts Floris Hirsch uit De Bilt. „Ze starten zonder begeleiding, terwijl de dosering juist stap voor stap moet worden opgebouwd. Doe je dat niet, dan kun je flink ziek worden.”
Volgens Hirsch is het niet nodig om overdreven hoge doseringen te nemen om klachten te krijgen. „Als je door de medicatie minder eet en niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt, kun je ondervoed raken of een vitaminetekort oplopen. Dat gebeurt sneller dan mensen denken. Regelmatige controle door een arts of diëtist is essentieel.”
Internationale zorgen
Ook internationaal groeit de bezorgdheid. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) verplicht sinds juli 2025 alle producenten van zogenoemde GLP-1-middelen (zoals semaglutide en liraglutide) om een waarschuwing op de verpakking te zetten. Die vermeldt het risico op ernstig nierletsel door uitdroging.
Uit recente Amerikaanse onderzoeken blijkt bovendien dat gebruikers een verhoogde kans hebben op NAION, een zeldzame oogaandoening die plotselinge blindheid kan veroorzaken, en op galblaasproblemen of acute nierbeschadiging. Tegelijkertijd tonen studies aan dat semaglutide bij diabetespatiënten met chronische nierziekte juist het risico op hart- en nierproblemen kan verlagen – de balans tussen nut en risico blijft dus precair.
Bijwerkingen en begeleiding
Volgens internist-endocrinoloog Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC stopt bijna één op de vijf gebruikers met de medicatie vanwege bijwerkingen. „In onderzoeken waar patiënten goed werden begeleid en de dosering zorgvuldig werd opgebouwd, was dat slechts twee procent,” zegt zij.
De experts benadrukken dat afslankmedicatie wél degelijk nuttig is voor mensen met obesitas of diabetes. „Maar het blijft medicatie,” zegt De Lange. „Wie er zonder kennis en begeleiding mee aan de slag gaat, neemt grote risico’s.”
Reactie van fabrikant
Farmaceut Novo Nordisk, producent van onder meer Ozempic en Saxenda, noemt het „uiterst belangrijk” dat de medicijnen uitsluitend in overleg met een arts worden gebruikt. „Dit is de enige juiste manier,” stelt het bedrijf in een reactie. „De middelen zijn geen snelle oplossing.”
Volgens de fabrikant is de veiligheid van semaglutide uitvoerig onderzocht, zowel vóór als na toelating tot de markt. „De gegevens bevestigen een gunstig veiligheidsprofiel. Wij werken nauw samen met autoriteiten om de veiligheid van patiënten te waarborgen.”
De kans op de zeldzame oogaandoening NAION is volgens Novo Nordisk „zeer gering” – minder dan één op de tienduizend gebruikers.
