D66 en CDA hebben hun gezamenlijke beleidsdocument gepresenteerd waarmee zij andere partijen willen verleiden om mee te onderhandelen over een nieuw kabinet. In het stuk, getiteld Samen aan de slag voor een sterker Nederland, doen Rob Jetten en Henri Bontenbal diverse voorstellen op het gebied van wonen, asiel, economie en mobiliteit. Het document wordt nadrukkelijk gepresenteerd als een “uitnodiging” en geen dichtgetimmerd regeerakkoord.
Open hand naar andere partijen
In het voorwoord benadrukken Jetten en Bontenbal dat ze willen bijdragen aan een politiek die “weer normaal doet, samenwerkt en resultaten boekt”. Zij hopen dat andere partijen “de handschoen oppakken” en meepraten over de plannen. Later deze week spreekt informateur Sybrand Buma met alle partijleiders. Hij presenteert volgende week dinsdag zijn eindverslag.
Wonen: sneller bouwen en hypotheekrenteaftrek afbouwen
Om het woningtekort terug te dringen, willen D66 en CDA doorgaan op het spoor van eerdere kabinetten:
bezwaarprocedures inkorten om vertraging bij nieuwbouw tegen te gaan;
makkelijker woningen kunnen splitsen;
blijven investeren in grootschalige nieuwbouwlocaties, inclusief mogelijke nieuwe steden.
Daarnaast beloven beide partijen extra geld voor wegen en voorzieningen bij nieuwe wijken. Onzeker is nog waar dat geld vandaan moet komen.
Een van de meest opvallende voorstellen is de geleidelijke afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Het CDA wil dit compenseren via de inkomstenbelasting zodat huiseigenaren niet in de knel komen. De VVD is fel tegen deze koers, wat later in de formatie voor stevige discussies kan zorgen.
D66 en CDA willen verder een kilometerheffing invoeren waarbij automobilisten betalen naar gebruik, tijd en plaats.
Asiel: strenger beleid en meer gesloten opvang
Op het terrein van asiel richten de partijen zich nadrukkelijk op rechtse partijen:
uitbreiding van gesloten opvanglocaties, vooral voor overlastgevers (de zogenoemde aso-azc’s);
strengere beoordeling van herhaalde asielaanvragen;
weigeren van asiel als iemand niet meewerkt aan procedures;
sturen op 70.000 opvangplekken;
in stand houden van de spreidingswet, die gemeenten verplicht mee te werken aan opvang.
Opvallend is daarnaast dat D66 en CDA meer geld voor ontwikkelingshulp willen. Dit staat haaks op plannen van de VVD, die juist wil bezuinigen. Volgens Jetten en Bontenbal is ontwikkelingsgeld nodig om oorzaken van migratie en conflicten aan te pakken.
Nieuwe politieke fase
Met dit document begint de ingewikkeldste fase van de kabinetsformatie. D66 ziet een samenwerking met GroenLinks–PvdA als logische optie, maar de VVD wil niet met die combinatie besturen. Daardoor is ook een rechtse variant mogelijk, met VVD, JA21 en mogelijk 50Plus.
De komende dagen zal blijken of de plannen van D66 en CDA voldoende aantrekkelijk zijn om andere partijen aan tafel te krijgen.
