Illegaal vuurwerk heeft dit jaar al geleid tot minstens tien amputaties in Nederland. Artsen, hulpdiensten en handhavers slaan alarm over de ernst en frequentie van het letsel, dat steeds vaker jonge slachtoffers treft. De piek rond de jaarwisseling moet nog komen, maar de eerste cijfers schetsen nu al een zorgwekkend beeld van zware verwondingen aan handen, armen, ogen en gezicht, veroorzaakt door extreem krachtig en vaak zelf geknutseld vuurwerk.
Chirurgen en traumacentra zien een duidelijke verandering ten opzichte van eerdere jaren. Waar het vroeger vooral ging om brandwonden en snijwonden, gaat het nu steeds vaker om verwoestend letsel door explosies met een kracht die vergelijkbaar is met professioneel vuurwerk. In meerdere ziekenhuizen zijn patiënten behandeld bij wie vingers, handen of delen van armen niet meer te redden waren. Volgens artsen is het letsel vaak zó ernstig dat reconstructie geen optie meer is.
Wat de zorgen verder vergroot, is de leeftijd van de slachtoffers. Een aanzienlijk deel is minderjarig. Tieners en zelfs kinderen raken betrokken bij experimenten met zwaar illegaal vuurwerk dat via sociale media, chatgroepen en buitenlandse webshops wordt aangeboden. Vaak gaat het om zogenaamde “cobra’s” en andere explosieven die niet bedoeld zijn voor consumentengebruik. De kracht ervan wordt structureel onderschat, terwijl één fout of onvoorziene vertraging voldoende is om een explosie in de hand of vlak bij het lichaam te veroorzaken.
Politie en justitie zien dezelfde trend. In beslag genomen partijen illegaal vuurwerk zijn zwaarder dan ooit en steeds professioneler verpakt. Handhavers spreken van een verschuiving van traditioneel knalvuurwerk naar explosieven die qua samenstelling en werking dicht tegen militair materiaal aanzitten. Dat maakt niet alleen het gebruik levensgevaarlijk, maar ook de opslag en het vervoer ervan. Regelmatig raken ook omstanders gewond door rondvliegend puin of scherven.
Oogartsen waarschuwen daarnaast voor blijvende blindheid. Elk jaar raken tientallen mensen een oog kwijt of houden zij onherstelbare schade over na een vuurwerkincident. De combinatie van harde explosies, metaaldeeltjes en brandende resten zorgt voor letsel dat in een fractie van een seconde ontstaat. Ook gehoorschade komt veel voor; sommige slachtoffers houden levenslang tinnitus of gehoorverlies.
De maatschappelijke impact is groot. Slachtoffers kampen vaak met langdurige revalidatie, psychische klachten en blijvende beperkingen. Jongeren die een hand verliezen, zien hun toekomstperspectief in één klap veranderen. Werk, studie en sociale contacten komen onder druk te staan, terwijl gezinnen worden geconfronteerd met intensieve zorg en emotionele verwerking. Artsen benadrukken dat het letsel niet alleen fysiek, maar ook mentaal diepe sporen nalaat.
Overheden proberen het probleem met voorlichting en handhaving in te dammen, maar de effectiviteit daarvan staat onder druk. Ondanks strengere regels en hogere straffen blijft de beschikbaarheid van illegaal vuurwerk groot. Vooral de aanvoer vanuit het buitenland en de snelle verspreiding via online kanalen maken controle lastig. Politie-eenheden werken intensief samen om opslagplaatsen en handelaren op te sporen, maar geven aan dat dit een kat-en-muisspel is dat ieder jaar opnieuw begint.
Hulpdiensten bereiden zich ondertussen voor op de drukste periode. Spoedeisende hulpen schalen op richting oud en nieuw, extra chirurgen staan paraat en ambulancediensten rekenen op een toename van ernstige incidenten. Artsen benadrukken dat elke explosie met illegaal vuurwerk er één te veel is en dat de gevolgen vaak onomkeerbaar zijn.
Met de jaarwisseling in zicht groeit de vrees dat het aantal amputaties verder zal oplopen. Ziekenhuizen houden rekening met nieuwe slachtoffers, terwijl ouders, scholen en gemeenten proberen jongeren te waarschuwen voor de risico’s. Of die waarschuwingen opwegen tegen de aantrekkingskracht van steeds zwaarder vuurwerk, zal de komende weken pijnlijk duidelijk worden.
