Amsterdam – De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) pakt vanaf vandaag de nog bijna 17.000 openstaande asielaanvragen van Syriërs op. Een moratorium dat na de val van het Assad-regime gold, is ingetrokken. Onder het nieuwe beleid zullen naar verwachting meer verzoeken worden afgewezen, omdat Syrië volgens de overheid aantoonbaar veiliger zou zijn geworden. Tegelijkertijd blijft terugkeer naar het thuisland voorlopig moeilijk.
Backlog van bijna 17.000 aanvragen
De IND meldt woensdag dat bijna 17.000 Syrische dossiers op de plank liggen en nu in behandeling worden genomen. Voor veel aanvragers betekent dit dat hun procedure eindelijk duidelijkheid kan bieden, maar de dienst waarschuwt dat onder het aangescherpte beleid het aandeel positieve beslissingen kleiner zal zijn dan in voorgaande jaren.
Strenger welkombeleid na val Assad
Demissionair minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) kondigde in een Kamerbrief aan dat de veiligheidssituatie in Syrië sinds de val van Assad „volatiel, maar voor veel burgers minder risicovol” is. Hoewel gewapende conflicten voortduren, zou de kans op willekeurig geweld voor grote groepen zijn afgenomen. Hierdoor mag een groot deel van de asielzoekers niet langer automatisch blijven; een wezenlijke verscherping ten opzichte van toen 80–90 procent van de Syrische aanvragen positief werd beoordeeld.
Uitzonderingen blijven mogelijk
Sommige groepen blijven volgens de minister nog steeds kansrijk: onder meer LHBTI+-personen en leden van allochtone minderheden, zoals alawieten, die mogelijk extra risico lopen, worden individueel getoetst. De IND beoordeelt elke zaak per persoon: als iemand kan aantonen dat hij of zij persoonlijk gevaar loopt, blijft bescherming mogelijk.
Lange wachttijden en administratieve druk
De gemiddelde wachttijd voor een asielbeslissing bedraagt momenteel 81 weken. Ook de afhandeling van herkeuringen en Ziektewet-gerelateerde aanvragen blijft lopen. In de wachttijd ontvangen aanvragers een voorschot van de IND, dat niet hoeft te worden terugbetaald maar vaak lager is dan het wettelijke rechtbedrag. Het Kabinet erkent dat de lange achterstanden en beperkte capaciteit van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) voor complicaties zorgen zodra aanvragen worden afgewezen.
Terugkeer nog niet afdwingbaar
Verplichte terugkeer is voorlopig niet aan de orde, omdat Nederland nog geen formele diplomatieke betrekkingen onderhoudt met de nieuwe Syrische autoriteiten. Zonder medewerking van Syrië ontbreekt de mogelijkheid om documenten zoals paspoorten te regelen of om repatriëring praktisch uit te voeren. DT&V benadrukt dat samenwerking van het land van herkomst cruciaal is voor gedwongen terugkeer; vaak weigeren afgewezen vluchtelingen hun identiteit prijs te geven, wat procedures vertraagt.
Mogelijke vertrekregeling
Voor vrijwillige terugkeer kunnen Syriërs momenteel 815 euro ontvangen. Er wordt onderzocht of deze vertrekregeling aantrekkelijker kan worden gemaakt om mensen te stimuleren naar huis terug te keren zodra dat verantwoord kan. Een definitieve beslissing over een hogere vertrekbonus volgt op een later moment, afhankelijk van de ontwikkelingen in Syrië en de diplomatieke mogelijkheden.
Oproep aan toekomstig kabinet
Minister Van Weel waarschuwt dat het huidige WIA-stelsel te complex is en pleit elders voor fundamentele herziening. Voor het asielstelsel onderstreept hij het belang van structurele maatregelen: geen enkel snelle ingreep lost alles op, en een volgend kabinet zal de situatie op Syrië en de asielprocedures nauwgezet moeten blijven volgen. Pas wanneer de veiligheid in Syrië voldoende is hersteld én administratieve en diplomatieke knelpunten zijn opgelost, kunnen afgewezen asielzoekers daadwerkelijk worden teruggestuurd.
