Hoewel de officiële cijfers doen vermoeden dat de armoede in Brabant afneemt, herkennen gemeenten zich daar totaal niet in. Volgens hen neemt de armoede juist toe — en wordt deze steeds ernstiger. Dat blijkt uit een rondgang van Omroep Brabant langs meerdere gemeenten. Zij roepen de landelijke politiek op om in actie te komen.
Bestaanszekerheid nog altijd onder druk
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 stonden bestaanszekerheid en armoedebestrijding hoog op de agenda. Er werden toen veel maatregelen genomen om mensen met een kleine beurs te ondersteunen.
Nu, in aanloop naar de komende verkiezingen, onderzocht Omroep Brabant hoe gemeenten in onze provincie er inmiddels over denken. Vooral in plaatsen als Helmond, Woensdrecht, Bergen op Zoom, Eindhoven en Den Bosch blijkt de problematiek nog altijd groot. Gemeenten signaleren dat de druk op bestaanszekerheid niet is afgenomen.
Cijfers dalen, problemen verdiepen
Eind 2023 werd de officiële definitie van armoede aangepast door het CBS, Nibud en het Sociaal en Cultureel Planbureau. Sindsdien wordt preciezer gekeken naar hoeveel geld mensen werkelijk beschikbaar hebben om van te leven.
Volgens die nieuwe meetmethode leefden in 2023 zo’n 540.000 Nederlanders in armoede — een forse daling ten opzichte van de 820.000 volgens de oude definitie.
Maar in de praktijk merken Brabantse gemeenten daar weinig van. “De aantallen lijken iets te dalen, maar de diepte en ernst van de armoede nemen juist toe,” zegt een woordvoerder van de gemeente Eindhoven. “Cijfers vertellen niet het hele verhaal.”
Toenemende ‘verborgen armoede’
Veel mensen vallen nét buiten de officiële armoedegrens, maar kampen desondanks met dezelfde geldzorgen.
Volgens de gemeente Woensdrecht is vooral de verborgen armoede een groot probleem: “Dat zijn inwoners die langdurig financiële zorgen hebben, maar geen hulp vragen. Denk aan werkenden met lage inkomens, ouderen met een klein pensioen of zelfstandigen met hoge vaste lasten. Hun situatie blijft vaak onder de radar, tot het echt misgaat.”
Steeds vaker verschijnen daarom weggeefkastjes in dorpen en steden, met gratis producten voor mensen die het moeilijk hebben — van voedsel tot menstruatieproducten. (Foto: Imke van de Laar)
Nieuwe risico’s, blijvende stress
Gemeenten signaleren dat armoede complexer is geworden. Vaste lasten zoals huur, energie en verzekeringen blijven stijgen, terwijl de lonen achterblijven. “Hoewel inflatie en hoge energiekosten minder vaak het nieuws halen, ervaren veel huishoudens nog altijd geldstress,” zegt de gemeente Helmond.
Daarnaast zijn er nieuwe risico’s ontstaan. “Het gemak van ‘koop nu, betaal later’-diensten en de groei van online gokken brengen mensen sneller in financiële problemen,” stelt Bergen op Zoom. “Ook het ingewikkelde toeslagenstelsel zorgt ervoor dat inwoners gemakkelijk in de knel raken.”
Die financiële druk werkt volgens gemeenten op alle levensgebieden door. “Het beïnvloedt werkprestaties, gezondheid, de opvoeding van kinderen en zelfs het gevoel van geluk,” aldus Helmond.
‘We blijven pleisters plakken’
Gemeenten benadrukken dat ze er alles aan doen om inwoners te helpen, maar dat hun mogelijkheden beperkt zijn. “We zijn al jaren bezig met pleisters plakken,” zegt Helmond. “We hebben de schuldhulpverlening verbeterd, maar zolang de oorzaken van armoede niet structureel worden aangepakt, blijft het dweilen met de kraan open.”
De gemeenten vinden dat de landelijke overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen. “Het Rijk moet zorgen voor een toereikend sociaal minimum,” stelt Den Bosch. “Zolang dat niet gebeurt, blijven wij als gemeenten bezig met symptoombestrijding, in plaats van de oorzaken van bestaansonzekerheid aan te pakken.”
