Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft toegezegd dat de EU haar afhankelijkheid van Russische olie en gas sneller wil beëindigen dan oorspronkelijk gepland. Deze toezegging kwam er na een telefonisch overleg tussen Von der Leyen en de Amerikaanse president Donald Trump. De gesprekken tussen de trans-Atlantische leiders richten zich op het versterken van economische druk op Rusland om het conflict in Oekraïne te beëindigen.
Versnelling van de uitstap van Russische energie
De EU nam eerder het besluit om per 1 januari 2028 helemaal te stoppen met de import van Russische olie en gas. Er komt nu echter een voorstel om dat tijdschema te vervroegen. De Commissie wil eerder af van nieuwe gascontracten met Rusland, mogelijk al eind 2025, met een geleidelijke uitfasering van bestaande overeenkomsten tot uiterlijk eind 2027. Dit moet EU-lidstaten helpen om sneller over te schakelen naar alternatieve energiebronnen zoals vloeibaar gemaakt aardgas (LNG), hernieuwbare energie en buiten-Russische olie-invoerlijnen.
Trump drukt EU tot actie
Donald Trump dringt al langere tijd aan op een harde en gezamenlijke aanpak van Europese energie-inkoop. Hij stelt dat de EU haar import van Russische brandstoffen “met onmiddellijke ingang” moet stopzetten. Volgens het Witte Huis ontvangen Russische autoriteiten jaarlijks meer dan 1 miljard euro via energieverkopen aan de EU, middelen die mede worden gebruikt om de oorlog te financieren. Trump wil dat Europa haar koers wijzigt en noemde de situatie zelfs “onacceptabel”.
Verdeling binnen de EU: verdeeldheid over tempo
Landen als Polen dringen sterk aan op een versneld afbouwplan. Polen roept op om al in 2026 helemaal te stoppen met Russische olie. Tegelijkertijd verzetten sommige lidstaten zoals Hongarije en Slowakije zich tegen een al te snelle stopzetting, vanwege hun sterke afhankelijkheid van Russische energie via pijpleidingen. De EU onderzoekt daarom mechanismes waarbij belangrijke besluiten mogelijk zijn via gekwalificeerde meerderheid, waardoor individuele lidstaten geen veto kunnen uitspreken.
Impact op prijzen en leveringszekerheid
Het beëindigen van Russische energie-importen zal onvermijdelijk de aardgas- en olieprijzen in de EU opdrijven, al zijn de huidige prijzen al gedaald sinds het piekjaar 2022. Consumentenkosten voor verwarming, brandstof en elektriciteit zullen in de korte termijn waarschijnlijk stijgen. Bedrijven zullen extra kosten ervaren bij productie, verkeer en energie-intensieve industrie. De verwachting is dat de impact sterk verschilt per land: landen met meer energiezekerheid en alternatieve infrastructuur, zoals Nederland en Duitsland, zullen minder last hebben dan landen zonder LNG-terminals of pijpleidingalternatieven.
REPowerEU en lange-termijnstrategie
De versnelde uitfasering past binnen het bredere EU-actieplan REPowerEU. Dat plan heeft als doel om tegen 2030 de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen volledig te beëindigen. REPowerEU stimuleert investeringen in energie-efficiëntie, hernieuwbare energiebronnen, grootschalige introductie van warmtepompen en meer LNG-infrastructuur. Ook is er aandacht voor het ontwikkelen van waterstof en biomethaan als alternatieven.
Geopolitieke betekenis
De ambitie om sneller van de Russische energie te stappen is niet enkel economisch, maar ook politiek geladen. Door de energiebanden te verbreken vermindert de EU de invloed van Russische hefbomen en versterkt het de solidariteit met Oekraïne. Tegelijk zet Washington met Trump extra druk op bondgenoten om Russisch inkomen af te tappen en de impact op de Russische oorlogsvoering te vergroten. Het is dan ook een duidelijk signaal naar Moskou: Europa wil minder afhankelijk zijn en politieke stabiliteit nastreven.
Samenvatting: wat betekent dit voor jouw portemonnee?
Brandstof- en energiekosten zullen waarschijnlijk tijdelijk verder stijgen.
Verwarming en elektriciteit worden in sommige landen duurder, afhankelijk van hun energiebronnen.
Op termijn kunnen huishoudens en bedrijven profiteren van versnelde investeringen in duurzame energie en lagere afhankelijkheid van geopolitieke risico’s.
Lidstaten met alternatieve energie-infrastructuur krijgen sneller verlichting dan importafhankelijke landen.
