Kanker blijft een van de belangrijkste doodsoorzaken, maar oncologen waarschuwen dat nog altijd veel mensen te laat aan de bel trekken. Volgens artsen wordt kostbare tijd verloren doordat klachten te lang worden genegeerd of verkeerd worden geïnterpreteerd. Hun dringende oproep: “Aarzel niet om naar de huisarts te gaan.”
Hoewel de bewustwording over kanker de afgelopen jaren sterk is toegenomen, zien specialisten nog steeds patiënten bij wie de ziekte in een laat stadium wordt ontdekt. “Ik had onlangs een patiënt met bloedverlies bij de ontlasting,” vertelt Eric Van Cutsem, hoofd oncologie van het Universitair Ziekenhuis Leuven en voorzitter van Stichting tegen Kanker. “Hij dacht dat het opnieuw aambeien waren, net als vijf jaar geleden. Door dat te onderschatten, zijn we cruciale tijd kwijtgeraakt.”
Ook oncoloog Timon Vandamme van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen ziet dat patiënten te lang wachten met een bezoek aan de dokter. “Een man had al sinds mei last van pijn in de bovenbuik, at minder en verloor gewicht. Hij liep daar maanden mee rond. Toen hij uiteindelijk werd onderzocht, bleek hij vergevorderde alvleesklierkanker met uitzaaiingen te hebben. We konden geen behandeling meer opstarten. Misschien hadden we meer kunnen doen als hij eerder hulp had gezocht.”
Tijdige opsporing vergroot de overlevingskans
De arts benadrukt dat vroege opsporing het verschil kan maken tussen leven en dood. “Hoe eerder kanker wordt ontdekt, hoe groter de kans op genezing. Toch zien we zelden patiënten die al na een paar dagen of weken met klachten komen. Vaak gaat het dan om agressieve vormen die snel evolueren.”
Volgens Stichting tegen Kanker zijn veel mensen zich niet bewust van de subtiele signalen waarmee kanker zich in een vroeg stadium kan aankondigen. De organisatie stelde daarom een lijst op van tien alarmsignalen die aanleiding kunnen zijn om een arts te raadplegen. Het gaat om klachten die langer dan twee weken aanhouden of regelmatig terugkeren.
Het gaat bijvoorbeeld om aanhoudende heesheid of hoest, vooral bij (ex-)rokers, of moeilijk slikken bij mensen die roken of alcohol drinken. Ook veranderingen in de stoelgang of problemen met plassen, onverklaard gewichtsverlies, aanhoudende vermoeidheid of koorts zonder duidelijke oorzaak zijn signalen die niet genegeerd mogen worden.
Daarnaast kunnen abnormale bloedingen, knobbeltjes of zwellingen op het lichaam, plotselinge veranderingen van de borst, nieuwe of veranderende pigmentvlekken en wonden die niet genezen wijzen op iets ernstigers.
Niet elke klacht betekent kanker
Toch benadrukken artsen dat deze klachten niet automatisch op kanker hoeven te duiden. “Dat maakt het ook zo ingewikkeld,” zegt Vandamme. “Vermoeidheid of gewichtsverlies zijn heel algemene symptomen. Maar als dat weken of maanden aanhoudt, moet je niet blijven afwachten.”
Volgens Veronique Le Ray van Stichting tegen Kanker is het belangrijk om het zekere voor het onzekere te nemen. “Met een aanhoudende hoest, zwelling of pijn blijf je beter niet langer dan drie weken rondlopen. Je kunt beter één keer te veel naar de huisarts gaan dan één keer te weinig.”
Ook adviseert ze mensen om regelmatig hun lichaam te controleren. “Eén keer per maand een zelfcontrole doen kan levens redden. Zo leer je je eigen lichaam kennen en merk je sneller wanneer er iets verandert. Soms is het zelfs een partner die als eerste een afwijking opmerkt.”
Niet alle kankers geven signalen
Een extra uitdaging is dat er meer dan 200 soorten kanker bestaan, en niet elke vorm duidelijke symptomen geeft. “Darmkanker kan gepaard gaan met bloedverlies in de ontlasting, terwijl een chronische hoest eerder wijst op longkanker,” legt Van Cutsem uit. “Een verminderde eetlust of spijsverteringsproblemen kunnen dan weer duiden op maag- of pancreaskanker.”
Om die reden benadrukken oncologen het belang van bevolkingsonderzoeken. “Als er iets aan de hand is, kan het vaak in een vroeg stadium worden ontdekt,” zegt Vandamme. “Screening redt levens. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter de kansen op herstel.”
De boodschap: wacht niet te lang
De oproep van de artsen is duidelijk: neem klachten serieus en wacht niet te lang met het inschakelen van medische hulp. “We zien nog te vaak dat mensen pas komen als het te laat is,” zegt Van Cutsem. “Een bezoek aan de huisarts kan het verschil maken tussen een genezing en een ongeneeslijke ziekte.”
