Morgen schuiven niet vier, maar slechts twee partijen aan bij de formatiegesprekken: D66 en CDA. Dat besluit leidt tot groeiende frustratie onder kiezers. Maar liefst 83 procent vindt dat partijen hun eigen belangen opzij moeten zetten en meer oog moeten hebben voor het landsbelang. Dat blijkt uit een peiling onder het RTL Nieuwspanel.
Volgens RTL-opiniepeiler Gijs Rademaker steunen veel kiezers de keuze van verkenner Wouter Koolmees om D66 en CDA samen verder te laten praten. Tegelijkertijd ervaren zij ongenoegen omdat blokkades tussen partijen voorkomen dat er breder wordt onderhandeld.
Kritiek op VVD-leider Yesilgöz
Vooral VVD-leider Dilan Yesilgöz krijgt volgens de peiling het verwijt te veel te handelen vanuit partijpolitieke overwegingen. Opvallend is dat zelfs een derde van haar eigen achterban die kritiek deelt.
Een deel van de rechtse kiezers ziet graag een centrumrechts kabinet met D66, CDA, VVD en JA21. Zo’n combinatie zou echter precies 75 zetels opleveren en daarmee geen meerderheid hebben. Toch vertrouwen veel rechtse stemmers erop dat deze partijen samen een stabiele coalitie zouden kunnen vormen.
Bij D66 en CDA leeft dat gevoel minder. De achterban van het CDA twijfelt al aan de haalbaarheid van zo’n kabinet, terwijl D66-kiezers vrezen dat het te wankel zou zijn om lang stand te houden.
Bereidheid tot samenwerken, maar niet overal
Twee derde van alle kiezers staat open voor samenwerking met een partij die politiek ver van hen af staat — zolang er maar vooruitgang wordt geboekt op dossiers zoals wonen, immigratie en defensie. Vooral de achterban van partijen in het politieke midden ziet kansen in bredere coalities.
Onder VVD- en JA21-kiezers is die bereidheid veel kleiner. De helft van hen wil absoluut niet samenwerken met een partij met een tegengestelde visie, zelfs niet als dat oplossingen dichterbij brengt.
Cruciale rol voor CDA-achterban
De mening van CDA-kiezers speelt een belangrijke rol in deze fase van de formatie. Zij staan zowel open voor een middenkabinet met GroenLinks-PvdA als voor een centrumrechtse variant met JA21. Voor beide opties bestaat breed draagvlak, al voelen iets meer CDA-stemmers zich inhoudelijk verwant met GroenLinks-PvdA dan met JA21.
