31 december 2025 – Nieuws
De overgang naar het nieuwe pensioenstelsel kan voor veel Nederlanders grote financiële gevolgen hebben. Vooral mensen die rond het moment van overstappen van baan wisselen, minder gaan werken, tijdelijk stoppen of eerder met pensioen gaan, lopen het risico ongemerkt een forse pensioencompensatie mis te lopen. In sommige gevallen gaat het om bedragen die kunnen oplopen tot tienduizenden euro’s.
Eenmalige compensatie bij overstap
De komende jaren stappen alle Nederlandse pensioenfondsen over op nieuwe regels voor pensioenopbouw. Bij die overgang ontvangen miljoenen deelnemers een eenmalige compensatie. Die is bedoeld om nadelen uit het oude pensioenstelsel te herstellen, waarin jongere werknemers relatief meer premie betaalden dan zij later terugzagen.
Die compensatie wordt echter niet automatisch aan iedereen toegekend. Wie op het verkeerde moment stopt met werken of geen pensioenpremie meer betaalt, kan buiten de regeling vallen.
Bijna misgelopen door eerder stoppen
Dat overkwam bijna Clary te Velde (60). Zij stopte eerder dit jaar met haar baan als zorgmanager, tegelijk met haar partner die met pensioen ging. “Het was een bewuste keuze: meer tijd voor fietsen, wandelen en andere dingen,” vertelde zij aan NRC. Pas op het laatste moment ontdekte ze dat ze daarmee mogelijk een belangrijk pensioenrecht zou mislopen.
Haar pensioenfonds, PFZW, stapt per 1 januari 2026 over op het nieuwe stelsel. Alleen deelnemers die op 31 december nog actief zijn – dus werken of vrijwillig premie betalen – krijgen de extra pensioeninleg. Om haar compensatie veilig te stellen, besloot Te Velde alsnog vrijwillig premie te betalen. Dat kost haar ongeveer 1.500 euro per maand, maar levert later circa 130 euro bruto extra pensioen per maand op. “Dat is het mij waard,” aldus Te Velde.
Vooral veertigers en vijftigers lopen risico
Volgens pensioenexperts liggen de grootste financiële risico’s bij mensen tussen de 40 en 60 jaar. In het oude stelsel betaalden zij in hun jongere jaren relatief veel premie. Dat werd later gecompenseerd doordat zij op oudere leeftijd juist goedkoper pensioen opbouwden. Wie zijn hele loopbaan bij hetzelfde fonds bleef, merkte daar weinig van.
In het nieuwe stelsel verandert dit principe. Jongere deelnemers bouwen voortaan direct meer pensioen op per ingelegde euro. Daardoor ontstaat een nadeel voor de middengroep. Om dat te corrigeren, storten pensioenfondsen bij de overstap een extra bedrag in de pensioenpot van deze deelnemers.
Volgens FNV-pensioenbestuurder Roelf van der Ploeg van de FNV kan die compensatie oplopen tot ongeveer veertig procent van het jaarsalaris, minus de AOW-franchise. Als voorbeeld noemt hij een 50-jarige met een jaarinkomen van 58.000 euro. De pensioengrondslag komt dan uit op circa 40.000 euro, wat kan leiden tot een eenmalige compensatie van ongeveer 16.000 euro. Dat levert jaarlijks minstens 800 euro extra pensioen op, exclusief rendement.
Minder werken of overstappen kan geld kosten
Wie in het jaar vóór de overstap minder gaat werken, onbetaald verlof opneemt of een sabbatical neemt, ziet die compensatie dalen. De berekening is namelijk gebaseerd op het salaris in het laatste jaar vóór de overgang.
In sommige situaties kan de compensatie zelfs volledig vervallen. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen die vlak voor de overstap met vervroegd pensioen gaan of overstappen naar een andere sector. Wie op het verkeerde moment van fonds wisselt, kan bij beide fondsen net buiten de regeling vallen.
Ook zelfstandigen lopen risico. Wie stopt met werken en geen premie meer betaalt, krijgt geen compensatie. Veel fondsen bieden wel de mogelijkheid om vrijwillig pensioenpremie te blijven betalen. Volgens Van der Ploeg is dat vaak zeer rendabel: “Waarschijnlijk is dit de best renderende investering die je ooit zult doen. Bovendien is de premie fiscaal aftrekbaar.”
Informatie bereikt deelnemers niet altijd
Hoewel pensioenfondsen hun deelnemers informeren, komt die informatie lang niet altijd aan. Hoogleraar financiële markten Bas Werker van Tilburg University noemt dat een structureel probleem. “Zeker als keuzes zulke grote gevolgen hebben, moet de voorlichting beter,” zegt hij. Tegelijk wijst hij erop dat veel mensen pensioenmails niet eens openen.
Ook toezichthouder AFM hamert op duidelijke communicatie. De wet schrijft alleen voor dat de overgang ‘evenwichtig’ moet verlopen. Hoe hoog de compensatie is, verschilt per pensioenfonds en hangt af van financiële buffers en afspraken tussen werkgevers en vakbonden.
Miljoenen Nederlanders geraakt
In Nederland zijn ongeveer 6,7 miljoen mensen actief deelnemer aan een pensioenfonds. Naar schatting heeft minstens de helft recht op pensioencompensatie. De overstap naar het nieuwe stelsel moet uiterlijk op 1 januari 2028 zijn afgerond. Enkele fondsen zijn al over, volgend jaar volgen er tientallen, waaronder het grote fonds ABP.
Wie in deze periode belangrijke keuzes maakt over werk, pensioen of ondernemerschap, doet er verstandig aan eerst zijn of haar pensioenpositie te controleren. Eén verkeerde timing kan immers duizenden euro’s verschil maken.
