In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is een veelbelovend apparaatje ontwikkeld dat vroeggeboren baby’s helpt opnieuw adem te halen wanneer zij plots een adempauze (apneu) krijgen. Het bandje-achtige hulpmiddel, genoemd ‘BOBBY’, is speciaal ontworpen voor de kwetsbare couveusebaby’s op de neonatale intensive-careafdeling (NICU), waar regelmatig ingegrepen moet worden wanneer de ademhaling stokt.
Ademstilstand bij vroeggeborenen blijft zorgpunt
Baby’s die rond of vóór de 24 weken zwangerschap ter wereld komen hebben vaak nog onvoldoende ontwikkelde longen, borstkas en ademprikkelmechanismen. Daardoor kunnen zij spontaan stoppen met ademen: een zogenoemde apneu. Bij zo’n adempauze kan het zuurstofgehalte in het bloed snel dalen, met risico op hersenschade en ontwikkelingsachterstand. Hoewel artsen en verpleegkundigen diverse behandelmethodes toepassen — zoals continue positieve luchtwegdruk of medicatie met cafeïne — blijft het optreden van apneus een serieuze zorg.
Bij de gebruikelijke werkwijze gaat een alarm af wanneer een baby stopt met ademen. De verpleegkundige moet dan zo snel mogelijk naar de couveuse om de ademhaling handmatig te stimuleren, bijvoorbeeld door over het ruggetje te wrijven of onder de voetjes te kietelen. Uit onderzoek bleek dat er wel 57 verschillende stimulatiemethoden gangbaar waren, waarvan geen enkele systematisch wetenschappelijk onderbouwd was. Deze handmatige interventies vragen veel van het zorgpersoneel en zijn niet altijd onmiddellijk effectief.
Van observatie naar automatisering
Onder leiding van promovendus en medisch-technisch ingenieur Sophie Cramer is binnen het LUMC een team gestart om te kijken of een automatische stimulator deze adempauzes sneller en betrouwbaarder zou kunnen aanpakken. In samenwerking met hoogleraar kindergeneeskunde Arjan te Pas en het Design & Prototyping-team is vervolgens het prototype ‘BOBBY’ ontwikkeld. Het idee: een extra “paar handen” dat direct reageert wanneer een baby stopt met ademen, zodat de verpleegkundige nog onderweg is.
Hoe ‘BOBBY’ werkt
BOBBY bestaat uit een siliconen bandje dat om de borstkas van de baby wordt bevestigd en twee luchtkamertjes bevat. Wanneer de monitor detecteert dat de baby stopt met ademen, geven luidsprekers via luchtdichte slangetjes een trilling door aan de luchtkamertjes. Door de kamertjes net na elkaar te activeren, ervaart de baby een zachte golfbeweging over de borst. Deze beweging voelt aan als een lichte aanraking die stimuleert tot herstart van de ademhaling. Het technische ontwerp bevat geen elektronische onderdelen in de band zelf, wat extra veiligheid en eenvoud biedt — en maakt het bruikbaar tijdens huid-op-huidcontact met ouders.
Veiligheid en belofte
Tijdens de testfase in het LUMC werd gekeken naar veiligheid, comfort en effectiviteit. De baby’s bleven rustig tijdens het gebruik, de comfortscore (gemeten door verpleegkundigen) bleef stabiel, en de trillingen veroorzaakten geen zichtbare irritatie. Bovendien werd een lichte verbetering in zuurstofwaarde waargenomen, al waren de aantallen patiënten nog te klein om harde conclusies te trekken. Verpleegkundigen waren in het begin terughoudend omdat het een taak automatiseert die zij normaal zelf uitvoeren, maar gaven tijdens de pilot al snel aan het nut van het apparaat in te zien.
Van prototype naar bredere toepassing
Omdat het LUMC geen fabrikant is, is er een spin-off-bedrijf opgericht om het apparaat verder te ontwikkelen, te certificeren met een CE-keurmerk en op de markt te brengen, zodat ook andere ziekenhuizen het kunnen inzetten. De volgende stap is een grotere klinische studie om de effectiviteit ruimer te bevestigen en uiteindelijk te komen tot toepassing in de reguliere zorg. Daarnaast wordt gewerkt aan een ‘slimme’ versie van BOBBY die niet alleen reageert op een apneu, maar mogelijk al een adempauze kan voorspellen door onregelmatigheden in de ademhaling vroegtijdig te detecteren.
Impact op de neonatale zorg
De introductie van BOBBY zou een belangrijke stap kunnen betekenen in de zorg voor te vroeg geboren baby’s. Door automatische ademhalingsstimulatie kan sneller worden ingegrepen, wat het risico op zuurstoftekort en hersenschade mogelijk vermindert. Voor verpleegkundigen betekent dit tevens een lagere werkdruk bij acute interventies, zodat zij zich kunnen richten op andere cruciale zorgtaken. In een tijd waarin steeds jongere baby’s met intensieve zorg in leven gehouden worden, levert dergelijke techniek gemiddeld een substantiële meerwaarde op.
Met de succesvolle initiële tests en het lopende ontwikkeltraject lijkt BOBBY op weg om van prototype naar standaard hulpmiddel in de neonatale zorg te evolueren.
