De PVV van Geert Wilders blijft opvallend stabiel in de peilingen. Terwijl andere partijen schommelen, staat de partij al maanden rond de dertig zetels. Uit nieuw onderzoek van Ipsos I&O blijkt dat dit succes vooral te danken is aan de duidelijke standpunten over immigratie en asiel – thema’s die voor kiezers steeds belangrijker worden.
Standpunten boven bestuurlijke ervaring
De PVV was bij de verkiezingen van 2023 de grootste partij van Nederland en stapte als eerste uit de formatie met VVD, NSC en BBB. Die beslissing heeft het vertrouwen van de achterban nauwelijks geschaad. Volgens Ipsos I&O stemt twee derde van de PVV-kiezers vooral vanwege de inhoudelijke standpunten, en niet om bestuurlijke betrouwbaarheid.
Voor 67 procent van de PVV-stemmers zijn de partijstandpunten de belangrijkste reden om op Wilders te stemmen. Daarnaast zegt 49 procent dat de PVV “opkomt voor mensen zoals ik”. Dat aandeel ligt veel hoger dan bij andere partijen.
Slechts 11 procent van de PVV-kiezers noemt stabiel bestuur als motivatie – bij partijen als VVD, CDA of GroenLinks-PvdA ligt dat tussen de 40 en 50 procent. De onderzoekers concluderen dat de PVV-kiezer vooral waarde hecht aan vertegenwoordiging (“word ik gehoord?”) en veel minder aan bestuurlijke verantwoordelijkheid (“kan mijn partij regeren?”).
Uitsluiting werkt averechts
Volgens Ipsos I&O zorgt de politieke uitsluiting van de PVV juist voor extra steun. Veel Nederlanders vinden dat alle gekozen partijen zouden moeten samenwerken en beschouwen uitsluiting als ondemocratisch. Tegelijkertijd verliest de PVV een kleine groep kiezers die liever stemmen op partijen die kans maken om te regeren.
Terug naar het oorspronkelijke thema: immigratie
De belangrijkste verklaring voor de stabiliteit ligt volgens Ipsos I&O in de focus op één centraal thema: immigratie en asiel. Waar de PVV zich de afgelopen jaren breder profileerde – met aandacht voor zorg, armoede, de EU en democratie – draait de partij nu opnieuw vrijwel volledig om immigratie.
Maar liefst 90 procent van de PVV-kiezers noemt dit onderwerp als hoofdreden om te stemmen. In 2021 was dat nog 79 procent, in 2023 77 procent. Andere thema’s spelen nauwelijks een rol. Alleen veiligheid (37%) en woningmarkt (26%) worden nog genoemd, al verbindt Wilders ook die onderwerpen vaak aan migratie.
De onderzoekers stellen dat de PVV daarmee inhoudelijk weer lijkt op de partij uit 2006: minder breed, maar scherper en herkenbaarder.
Breder publiek bereikt
Opvallend is dat de achterban juist diverser wordt. Waar de PVV in 2021 vooral steun kreeg van oudere, laagopgeleide mannen, trekt de partij nu ook jongere en vrouwelijke kiezers aan. Slechts 19 procent van de achterban is hoger opgeleid, maar het aandeel met een net-bovenmodaal inkomen groeit.
Regionaal blijft de PVV het sterkst in het zuiden van Nederland: Limburg en Noord-Brabant zijn nog altijd de belangrijkste bolwerken van de partij.
