DEN HAAG – In de laatste zetelpeiling voor de verkiezingen maakt D66 een opvallende sprong. De partij van Rob Jetten stijgt met acht zetels naar 24, terwijl de PVV van Geert Wilders vijf zetels verliest en uitkomt op 29. Dat blijkt uit de slotpeiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian.
Met nog één dag tot de verkiezingen weet ruim een derde van de kiezers (35 procent) nog niet zeker op welke partij zij zullen stemmen. De meeste antwoorden werden verzameld na het EenVandaag-verkiezingsdebat van gisteravond.
PVV verliest terrein
De PVV staat met 29 zetels nog altijd aan kop, maar verliest fors ten opzichte van vorige week. Volgens de onderzoekers stappen sommige PVV-kiezers over naar Forum voor Democratie (FVD) of JA21, of weten ze nog niet zeker of ze gaan stemmen.
Een deel van die kiezers zegt het gevoel te hebben dat de PVV na de verkiezingen minder invloedrijk zal zijn, omdat partijen als het CDA en de VVD samenwerking met Wilders hebben uitgesloten. Toch behoudt de PVV een stevige achterban die trouw blijft vanwege de partijstandpunten over migratie, de rol van Wilders zelf en onvrede over de gevestigde politiek.
De opkomst zal volgens de peiling doorslaggevend zijn. Uiterst rechtse kiezers blijken minder vaak te gaan stemmen, wat invloed kan hebben op het uiteindelijke resultaat.
D66 in de lift
D66 klimt naar 24 zetels, een winst van acht ten opzichte van de vorige peiling. Daarmee nadert de partij de combinatie GroenLinks-PvdA, die stabiel blijft op 25 zetels.
De stijging lijkt vooral te danken aan partijleider Rob Jetten, die de laatste dagen van de campagne beter scoort bij kiezers. Zijn optreden in debatten wordt positief beoordeeld, en steeds meer kiezers vinden hem geschikt als premier: 34 procent nu, tegenover 25 procent een week geleden.
D66 wint volgens de onderzoekers stemmen van het CDA, Volt en JA21, maar trekt ook twijfelende kiezers aan die een gematigd alternatief zoeken.
CDA op verlies, Bontenbal blijft populair
Het CDA daalt naar 19 zetels, vier minder dan vorige week. Hoewel CDA-leider Henri Bontenbal door veel kiezers nog steeds als de meest premierwaardige kandidaat wordt gezien (40 procent), vinden minder mensen dat hij goed presteerde in de laatste debatten.
Vorige week beoordeelde nog 36 procent zijn debatoptredens positief, nu is dat gedaald naar 26 procent. Zijn eerdere uitspraken over de vrijheid van onderwijs blijven onderwerp van discussie.
Kleine partijen: winst voor FVD, verlies voor JA21
Bij de kleinere partijen wisselen de zetels snel. Forum voor Democratie (FVD) stijgt naar 6 zetels, doordat het kiezers opvangt die weglopen bij de PVV en JA21. Die laatste zakt juist naar 8 zetels, een verlies van vier. Een deel van de voormalige JA21-kiezers is nog onzeker over de stemkeuze.
VVD stabiel, veel kiezers nog zwevend
De VVD blijft stabiel op 16 zetels. Lijsttrekker Dilan Yeşilgöz maakt volgens kiezers wel een betere indruk dan eerder in de campagne. Het aandeel kiezers dat haar “sterk” vond in de debatten is gestegen van 8 naar 21 procent.
Een dag voor de verkiezingen is 35 procent van de kiezers nog zwevend. Dat zijn er minder dan een week geleden (toen 47 procent nog twijfelde), maar het blijft een groot aandeel. Deze groep overweegt vooral te stemmen op het CDA, D66, JA21 of de VVD.
Slotpeiling is momentopname
De onderzoekers benadrukken dat deze slotpeiling geen voorspelling is van de verkiezingsuitslag. Door het grote aantal zwevende kiezers en de invloed van het slotdebat kan er nog veel veranderen.
Bij eerdere verkiezingen besloot 9 procent van de kiezers pas op verkiezingsdag en nog eens 4 procent zelfs pas in het stemhokje. De opkomst, vooral onder rechtse kiezers, kan uiteindelijk bepalend zijn voor de verdeling van de zetels.
