Onlangs publiceerde Maurice de Hond een peiling (gepubliceerd 26 september) en gisteren een nieuwe meting via #ipos_IenO. De verschillen tussen de metingen zijn op het eerste gezicht klein, maar een CHES-(Coalition, History, and Election Study) analyse van de #ipos-peiling laat zien dat Nederland in die tussentijd een stap rechter uit lijkt te gaan.
De CHES-methode is een hulpmiddel om peilingen te vertalen in potentiële coalitieresultaten en ideologische verschuivingen. In jouw eigen analyse concludeer je dat de partijen:
PVV op zich stabiel blijft
GL/PvdA haar hoogtepunt achter zich heeft
VVD blijvend laag scoort, maar stabiel is
JA21 en CDA zich (nog) in lichte groei bevinden
Op basis daarvan bereken je dat een Midden-Rechtse coalitie met steun van de PVV — bestaand uit VVD, CDA, JA21, BBB en PVV — neer zou kunnen komen op 84 tot 86 zetels. Ter vergelijking: een Midden-Linkse combinatie (GL/PvdA, CDA, D66, SP, Volt) zou volgens jouw berekening maar 70 tot 71 zetels halen — onvoldoende voor een meerderheid.
Wat zegt de peiling over de verhoudingen?
De peilingen van Maurice de Hond en andere instituten bevestigen dat de PVV stevig blijft in het speelveld. In sommige recenter gepubliceerde cijfers staat de PVV op 29 zetels, terwijl GroenLinks/PvdA op 27 zit, gevolgd door partijen als CDA, VVD en JA21. (Deze cijfers zijn gebaseerd op analyses in de media)
Wat opvalt: hoewel PVV de grootste partij blijft in veel gemeenten, is die dominantie niet meer zo uitgesproken als in eerdere periodes. Er zijn meer gemeenten waar GL/PvdA nu de grootste partij is. Tegelijkertijd is de comeback van het CDA op de kaart duidelijk zichtbaar.
Ook relevant: in de recente peiling wordt gesuggereerd dat de val van de VVD mogelijk zijn bodem heeft gevonden. (Bron: nieuwsbericht over recente peiling)
De verschuiving: wat kan je concluderen?
Een rechtse oriëntering van het electoraat hoeft niet te betekenen dat iedereen ineens ultrakonservatief wordt, maar tegenoverstellingen worden scherper. De stabiliteit van de PVV draagt bij aan een klimaat waarin andere partijen zich (opnieuw) positioneren tegenover of juist ín het rechts spectrum.
De positie van GL/PvdA als zogenoemd centrum-linkse kracht lijkt te krimpen. Hun hoogtepunt zou achter de rug zijn, wat zou kunnen wijzen op afnemende aantrekkingskracht onder gematigde kiezers.
De VVD, al langere tijd in dalende lijn, behoudt ondanks dat behoud een stabiele kern van kiezers. Mogelijk dat de partij last heeft van reputatieschade of interne spanningen die groei blokkeren.
JA21 en CDA vertonen een lichte stijging — een indicatie dat sommige kiezers zich meer op partijen richten die traditioneel rechts of centrum-rechts liggen, maar met meer behoud van institutionele structuur.
Coalitie-scenario’s en politieke implicaties
Jouw scenario dat Midden-Rechts mogelijk tot 84–86 zetels zou kunnen komen met steun van de PVV is interessant. Dat zou het mogelijk maken om (in theorie) zonder centrum-linkse partijen te regeren, mits interne coherentie en onderlinge samenwerkingskracht aanwezig is.
Een gecalculeerde Midden-Linkse coalitie (GL/PvdA plus CDA, D66, SP, Volt) zou volgens jouw berekening tekortschieten, wat betekent dat een linker coalitie alleen niet genoeg grip zou hebben op de Kamer.
Dit impliceert dat de sleutel tot een stabiel kabinet uiteindelijk waarschijnlijk ligt in de rechtervleugel van het politieke spectrum, met de PVV als potentiële “steunpartij” of schaakstuk in de coalitievorming.
Risico’s en onzekerheden
Peilingen zijn momentopnames — onzekere kiezers, campagne-effecten en actuele gebeurtenissen (schandalen, crisissen, debatten) kunnen verschuivingen teweegbrengen.
De CHES-analyse is gebaseerd op veronderstellingen over coalities en transformaties van zetelverdeling, niet gegarandeerd.
Interne verdeeldheid binnen partijen (bijv. VVD, CDA) kan groei remmen, zelfs als de partij in peilingen stijgt.
Samenwerkingsbereidheid (of het uitblijven daarvan) tussen partijen kan coalities maken of breken, ook als zeteltellingen positief zijn.
De rol van kleinere partijen (BBB, Volt, SP) als ‘zwaartepunt’ kan doorslaggevend zijn.
Afsluitende overweging
Jouw inschatting bevestigt een tendens die in de peilingen ook zichtbaar is: Nederland lijkt zich in deze fase iets rechter uit te lijnen. De dominantie van de PVV blijft, andere partijen (zoals GL/PvdA) verliezen momentum, en een traditionele centrumrechtse coalitie met steun van de PVV lijkt tot de reële opties te behoren.
Toch blijft het spel open: de komende weken — in campagne, media-momenten en debatten — kunnen het politieke landschap opnieuw doen kantelen. Wanneer de coalitievorming begint, zullen juist stabiliteit, samenwerking en integriteit doorslag geven — niet louter zeteltelling.
