In de vroege ochtend vertrok een groep van 84 Syriërs vanaf Rotterdam The Hague Airport naar hun thuisland. Deze reis maakte deel uit van een speciale regeling van de Nederlandse overheid, waarbij Syriërs vrijwillig kunnen terugkeren met financiële ondersteuning. Het gaat om de allereerste overheidschartervlucht specifiek voor Syriërs sinds het wijzigen van het landen- en vluchtelingenbeleid.
Vertrekvlucht met vertrekpremies tot €2.800
Iedere volwassene in deze groep ontving bij vertrek een vertrekpremie van €2.800 in contanten; kinderen ontvingen €1.650. Zij reisden in taxibusjes naar de luchthaven en moesten bij het vertrek tekenen dat zij hun asielprocedure intrekken of hun tijdelijke verblijfsvergunning inleveren. Veel passagiers hadden nog een lopende asielprocedure of verblijf in Nederland op basis van een tijdelijk vergunning.
Deze speciale regeling is in reactie op veranderingen in Syrië na de val van president Assad eind 2024. Het ministerie van Asiel en Migratie stelt dat bij de gewijzigde situatie in het land terugkeer voor veel Syriërs opnieuw mogelijk is, mits zij vrijwillig vertrekken. Bij situaties met terugkeerplichtigen wordt de steun anders vormgegeven, maar ook in die gevallen blijft terugkeer een vrijwillige keuze waarbij financiële ondersteuning mogelijk is.
Redenen voor terugkeer variëren – van heimwee tot verblijfszekerheid
De motieven om terug te keren lopen uiteen. Sommige terugkeerders hopen op hereniging met familieleden in Syrië; anderen missen de cultuur, taal of vrienden die achterbleven. Eén jongen van 12 jaar, geboren net na de vlucht van zijn familie, zei dat hij Syrië nauwelijks kent maar er weer naar school wil en zijn familie wil zien.
Een jonge volwassene, Abdullah (21), keert terug naar Aleppo om zijn kinderen te zien die hij al twee jaar niet heeft ontmoet. Hij verloor hoop op hereniging in Nederland vanwege lange wachttijden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst.
Andere redenen betreffen werk, woonmogelijkheden en onzekerheden over verblijfsstatus of inburgeringsprocedures in Nederland. De contacten met familie en vrienden in Syrië bleken doorslaggevend voor velen.
Vrijwilligheid centraal in nieuwe regeling
De Nederlandse overheid, via de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), stelde meerdere voorwaarden bij deze regeling. Namelijk: terugkeer moet vrijwillig zijn, en verblijfsstatus of asielprocedure worden beëindigd door de betrokkene. De regeling omvat ook een internationale tussenstop in Istanbul en verder naar Damascus.
Dit initiatief is een onderdeel van het nieuw beleid dat sinds mei 2025 van kracht is; het volgt op een ambtsbericht dat Syrië als ‘veilig genoeg’ beschouwt om terugkeer voor veel vluchtelingen mogelijk te maken.
Cijfers en vervolgplannen
Met deze chartervlucht komt het aantal Syriërs dat sinds 1 januari via de regeling terugkeerde op ongeveer 700. Ongeveer 900 Syriërs hadden zich aangemeld om van de regeling gebruik te maken, met een instroom van 20 à 30 nieuwe aanmeldingen per week. Bij sommige aanmeldingen werd vanwege ziekte of onduidelijkheden alsnog afgezien van vertrek.
DT&V meldt dat praktische drempels zoals het hebben van een geldig paspoort en de logistiek rond passage en tickets enige weken voorbereiding vergen. Ondanks positieve reacties op de regeling lijkt het effect op de totale asielpopulatie beperkt: begin mei bedroeg dat aantal ongeveer 28.200, vrijwel gelijk aan de stand in december 2024.
Controverses en reacties
Het beleid roept verdeeldheid op. Asiel- en vluchtelingenorganisaties noemen het voorbarig om Syriërs terug te laten keren zolang veiligheid niet overal in het land is hersteld. Zij wijzen op risicogebieden en het ontbreken van garanties op bescherming van mensenrechten. Volgens hen resten er gebieden waar (gewelds)onzekerheid nog hoog is of waar infrastructurele ondersteuning vreemd is.
Minister David van Weel (Asiel en Migratie) benadrukte dat terugkeer gesteund wordt voor wie vrijwillig wil, maar dat gedwongen terugkeer op dit moment niet wordt ingezet zolang Syrië nog geen betrouwbare partner is in dit proces. De ambassade in Syrië is heropend, maar Nederland houdt volgens de minister geen verantwoordelijkheid na aankomst in Syrië: hun rol eindigt formeel bij vertrek.
