Ongepland en schokkend
In een scène die even absurd als opmerkelijk is, werd een eeuwenoud meesterwerk — lang geleden geroofd door de nazi’s — ontdekt in een Argentijnse woningadvertentie. Het betreft Portrait of a Lady, geschilderd door de Italiaanse barokkunstenaar Giuseppe Ghislandi, dat al meer dan 80 jaar als vermist werd beschouwd. Via een website voor vastgoedverkoop dook het schilderij op, hangend boven een bank in een stijlvol ingerichte woonkamer. Een ontdekking vergelijkbaar met iets uit The Simpsons, maar dan onmiskenbaar echt.
Achtergrond: slachtoffer van gedwongen verkoop tijdens WOII
Oorspronkelijk behoorde het schilderij toe aan de Joodse kunsthandelaar Jacques Goudstikker uit Amsterdam, die in mei 1940 gedwongen werd zijn omvangrijke kunstcollectie — met meer dan 1.100 werken — te verkopen onder nazi-invloed. Na zijn dood op zee kwam het kunstwerk in handen van hoge nazi-functionarissen zoals Hermann Göring. Een slachtoffer van gedwongen verkoop, erkend door herstelcommissies sinds de jaren negentig.
Hoe een journalist per toeval het spoor vond
De teloorgang van het schilderij leidde jarenlang tot frustratie bij historici en erfgenamen. Totdat een correspondent van een Nederlandse krant het onverwachte spoor volgde: een advertentie voor een huis in Mar del Plata met op de achtergrond een foto van Portrait of a Lady. De woning blijkt eigendom te zijn van de dochter van Friedrich Kadgien, een voormalig SS-lid en financieel adviseur van Göring, die na de oorlog naar Argentinië vluchtte.
Het schilderij was bij het politieonderzoek verdwenen
Argentijnse rechercheurs bekeken foto’s van de woning en troffen het schilderij echter niet meer aan tijdens een huiszoeking. In plaats daarvan werden bij het pand enkel oude vuurwapens aangetroffen. Dat duidt op mogelijke verplaatsing van het kunstwerk na de media-aandacht.
Bezit of bewijs: een juridische strijd gloort
De culturele erfgoedinstantie van Nederland (RCE) liet weten op basis van de foto’s vrijwel zeker te zijn over de echtheid van het werk, maar een definitieve bevestiging vergt nadere expertise. De erfgenamen van Goudstikker, onder leiding van Marei von Saher in de Verenigde Staten, bereiden juridische stappen voor om het schilderij terug te vorderen.
Hogere implicaties: Argentinië en nazi-roofkunst
Argentinië heeft een controversiële geschiedenis als toevluchtsoord voor ontvluchte nazi’s en hun gestolen kunst, gesteund door het regime van Perón. Dit incident onderstreept de blijvende erfenis van dat verleden, evenals de complexe zoektocht naar (on)herstel van geroofd cultureel patrimonium.
