DEN HAAG – Het wetsvoorstel van demissionair minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) om de voorrang voor statushouders bij sociale huurwoningen te schrappen, lijkt geen lang leven beschoren. Ondanks het meest negatieve advies van de Raad van State (RvS) houdt Keijzer vast aan haar plan. Toch achten deskundigen en politici de kans klein dat de wet in de huidige vorm standhoudt.
Raad van State vernietigend
De Raad van State oordeelde maandag dat het wetsvoorstel in strijd is met de Grondwet. Het schrappen van de voorrangsregeling zou leiden tot ongelijke behandeling van statushouders, die al op achterstand staan op de woningmarkt. Omdat zij vaak geen mogelijkheid hebben om zich vroegtijdig in te schrijven, gebruiken gemeenten urgentie om die achterstand te compenseren.
Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans stelt dat de wet in de huidige vorm geen schijn van kans maakt. “Iedere statushouder kan naar de rechter stappen. Die zal verwijzen naar het advies van de Raad van State en tot dezelfde conclusie komen: dit is in strijd met de Grondwet.”
Volgens Voermans is het uitzonderlijk dat een minister een wetsvoorstel doorzet na een dergelijk vernietigend advies. “Sinds 2014 gaf de Raad ruim vierduizend adviezen. Slechts vier keer is een voorstel ondanks het zwaarste oordeel toch ingediend, en geen daarvan haalde het parlement ongewijzigd.”
Keijzer houdt voet bij stuk
Keijzer wijst erop dat veel Nederlanders jarenlang op een wachtlijst staan voor een sociale huurwoning, terwijl statushouders vaak sneller een woning toegewezen krijgen. Volgens het COA gaat jaarlijks 6 tot 10 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen naar statushouders. “Dat voelt onrechtvaardig,” vindt de minister.
Coalitiepartners PVV en BBB steunen haar volledig. PVV-leider Geert Wilders wil dat de wet “keihard wordt doorgezet”, ongeacht de kritiek van de Raad van State.
Politieke verdeeldheid
Binnen de coalitie zijn echter barsten zichtbaar. VVD-Kamerlid Peter de Groot noemt de huidige regeling eveneens onrechtvaardig, maar erkent dat het voorstel juridisch niet houdbaar is. Hij pleit voor meer tijdelijke noodwoningen, zodat statushouders daar kunnen worden opgevangen zonder de reguliere woningzoekenden te passeren.
Ook NSC denkt in die richting. Kamerlid Merlien Welzijn stelt: “Het draagvlak voor voorrang neemt af. Maar zonder alternatieven laat je statushouders in de kou staan. Noodwoningen zijn dus noodzakelijk.”
De oppositie kraakt Keijzers aanpak. Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) noemt het “ongekend” dat de minister het advies van de Raad volledig negeert. Hans Vijlbrief (D66) vindt de stap “onacceptabel” en wijst erop dat de behandeling van de wet waarschijnlijk pas na de verkiezingen plaatsvindt. “Ik kan haar besluit niet los zien van electorale motieven,” aldus Vijlbrief.
Voorlopig geen meerderheid
Alles wijst erop dat het voorstel in de huidige vorm geen Kamermeerderheid haalt. Zelfs als dat wel zou gebeuren, voorspellen juristen dat de rechter de wet uiteindelijk onderuit zal halen. Daarmee lijkt Keijzers initiatief – in de woorden van critici – “trekken aan een dood paard.”
